Czasami wspólnik w spółce decyduje się na zrezygnowanie z tego układu. Wtedy właśnie musi rozważyć sprzedaż udziałów w spółce. Aby czynność była ważna, należy podjąć odpowiednie kroki, przy zastosowaniu się do określonych procedur. W poniższym artykule wyjaśniamy, o czym należy pamiętać przy sprzedaży udziałów w spółce.
Ważnym aspektem zbywania udziałów wobec spółki jest poinformowanie jej o tym fakcie. W przypadku, kiedy udziały zostaną rzeczywiście sprzedane, ale spółka nie zostanie o tym poinformowana, taka osoba nie jest jeszcze wspólnikiem. Aby mogło się to stać, należy zawiadomić spółkę oraz dostarczyć dowód w postaci umowy zbycia. Nie ma znaczenia, która ze stron wykona te czynności, może być to zarówno sprzedawca i nabywca. Jeśli spółka nie zostanie powiadomiona, nadal za wspólnika uważany jest sprzedawca udziałów, a tym samym ich nabywca nie może pełnić obowiązków i korzystać z praw, które płyną z bycia wspólnikiem spółki. Przez to możliwe jest, że nabywca nie będzie na przykład powiadamiany o spotkaniach lub zgromadzeniach wspólników, ponieważ formalnie nie ma takiego prawa. W przypadku powiadomienia spółki, staje się wspólnikiem, a spółka zobowiązuje się do zaktualizowania spisu wspólników i wniesienia go do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS).
Sprzedaż udziałów w spółce nie jest jedynym sposobem. Czasami może się to odbyć poprzez darowiznę, zamianę albo inną umowę nienazwaną, której skutkiem jest właśnie zbycie udziałów. O tym wypadku mówi artykuł 155 kodeksu cywilnego:
§ 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
Zbycie udziałów nie stanowi czynności prawnej, którą dokonuje sama spółka. Przeciwnie, to umowa zawierana pomiędzy sprzedawcą udziałów a nabywcą. Zdarzają się jednak przypadki, kiedy to spółka handlowa może stać się nabywcą udziałów. Dzieje się tak na przykład w celu umorzenia, w procedurach egzekucyjnych oraz w toku egzekucji prowadzonej z majątku jej wspólnika. Warunki, które należy spełnić w takim wypadku to:
Jako sprzedający, powinieneś zapewnić możliwość zapoznania się z umowami spółki nabywcy. Ważne jest, aby był to aktualny dokument, dlatego jeśli go nie masz lub nie masz pewności, że jest aktualny, poproś o udostępnienie go zarząd spółki. W niektórych spółkach, w umowie jest zawierana zasada ograniczenia możliwości zbycia udziałów. W takim wypadku, przed zbyciem udziałów w spółce, konieczne będzie uzyskanie takiej zgody. Często zgodę wydaje po prostu zarząd, chyba że w umowie zawarta jest możliwość zależna od uchwały wspólników. Oczywiście spółka może odmówić wydania zgody na taką czynność, w takim wypadku czynność jest określana jako nieskuteczna.
Innym ograniczeniem, które może napotkać sprzedawca jest prawo pierwszeństwa dotychczasowych wspólników do zakupu tych udziałów. Należy też sprawdzić postanowienia, które dotyczą wymaganej większości do głosowania i uprzywilejowania udziałów. Umowa spółki może określać dysproporcje między wkładem a liczbą głosów na zgromadzeniu. Czasami udziały mogą być też obciążone prawami osób trzecich. Ważne jest również sprawdzenie kapitału zakładowego oraz na możliwe ograniczenia i uprawnienia w podnoszeniu kapitału. Nominalna wartość udziałów nie musi być równa ich rynkowej wartości, najczęściej określa ją sytuacja majątkowa spółki.
Interesuje Cię temat spółek? Sprawdź, czym jest wrogie przejęcie spółki.
Sprzedaż udziałów dla nowego wspólnika nie jest wyłączone z podatków. Sprzedający ma obowiązek odprowadzenia podatku PIT (jeśli sprzedający jest osobą fizyczną) lub CIT, kiedy sprzedający jest osobą prawną. W obu przypadkach stawka wynosi 19%. Podstawą do takiego opodatkowania jest kwota, którą w zamian za udział zyskał sprzedający, odliczając od tego koszty, jakie poniósł przy nabywaniu tych udziałów. Natomiast kupujący musi zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych, czyli PCC, który wynosi w tym wypadku 1%. Obowiązek podatkowy staje się wiążący od dnia, kiedy zawarto umowę. W ciągu 2 tygodni od tego dnia, kupujący jest zobowiązany do złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych i musi uiścić tę kwotę w odpowiednim urzędzie skarbowym. Ważnym aspektem natomiast jest fakt, że zbycie udziałów w spółce nie podlega podatkowi VAT.
Prawna forma umowy zbycia udziałów
Sprzedaż udziałów w spółce (niezależnie czy całości czy ich części) należy zarejestrować w formie pisemnej. Przez ten obowiązek, konieczne jest też złożenie podpisu przez obie strony w obecności notariusza. Koszt zawarcia takiej umowy notarialnej jest uzależniony od wysokości cen sprzedawanych udziałów. Jeśli umowa spółki była zawarta poprzez wykorzystanie wzorca umowy, wtedy zbycie udziałów przez określonego wspólnika jest możliwe z wykorzystaniem udostępnionego wzorca w systemie. W takim wypadku, podpisy przy oświadczeniach zbywcy i kupującego mogą być wprowadzone jako podpis elektroniczny, podpis zaufany lub podpis osobisty. Aby jednak było to możliwe, obie strony muszą posiadać np. profil zaufany. W ten sposób podpi będzie ważny, ponieważ profil zaufany jest zakwalifikowaną metodą potwierdzenia tożsamości.
W przypadku, kiedy spółka posiada nieruchomości na terenie Polski lub jest ich użytkownikiem wieczystym, a jej udziały mają zostać sprzedane – obowiązują istotne ograniczenia. Nabycie takich udziałów przez cudzoziemca wymaga zgody ministra właściwego do spraw wewnętrznych. To dotyczy spółek kontrolowanych, w sytuacji, kiedy nabywca nie był dotychczas jej wspólnikiem. Jako spółkę kontrolowaną określa się taką, w której cudzoziemiec posiada bezpośrednio lub pośrednio 50% głosów na zgromadzeniu wspólników lub na walnym zgromadzeniu.
Zgoda ministra będzie również wymagana, jeśli spółka ma nieruchomości w Polsce (lub jest wieczystym użytkownikiem), ale to właśnie w efekcie tej transakcji stanie się spółką kontrolowaną. Nie zawsze jednak należy uzyskać zgodę. Ustawa przewiduje sytuacje wyjątkowe, np. w przypadku, gdy cudzoziemiec jest obywatelem państw należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Konfederacji Szwajcarskiej. Zgoda nie jest również potrzebna, kiedy cudzoziemiec był już wspólnikiem spółki, np. poprzez nabycie udziałów od innego wspólnika.
Bycie wspólnikiem niekoniecznie jest powiązane z funkcją w zarządzie. Dlatego zmiany w zarządzie mogą nastąpić dopiero wtedy, kiedy udziały zostaną sprzedane. Sama sprzedaż udziałów nie likwiduje jednocześnie funkcji jako członka zarządu. Może to nastąpić dopiero na zgromadzeniu wspólników, który zbiera się już w nowym składzie. Wtedy można powołać nowy zarząd. Natomiast w przypadku, kiedy były wspólnik chce od razu zrezygnować z funkcji w zarządzie, musi zrzec się swojej funkcji przed kolejnym zgromadzeniem. Jednak takie przeprowadzenie tej procedury może oznaczać chwilowy zastój w działaniu spółki. Właśnie dlatego, w razie chęci zbycia udziałów przez członka zarządu, lepiej zacząć ten proces od zmian w składzie zarządu. W takim wypadku, zgromadzenie wspólników jeszcze w poprzednim składzie, może powołać zmieniony zarząd.
Sprawdź, czym jest zakaz pełnienia funkcji członka zarządu
Udziały w spółce mogą być dziedziczone To znaczy, że jest możliwe, że w przypadku śmierci jednego ze wspólników, ich spadkobiercy mogą zająć jego wcześniejszą pozycję. W umowie spółki może być również zapis ograniczający lub likwidujący możliwość tego procederu. Jeśli taki zapis jest zawarty w umowie, musi być tam również wyjaśnione, w jaki sposób spadkobiercy zostaną spłaceni, jeśli nie mogą skorzystać z udziałów. Taka spłata może mieć różne postaci – na przykład umorzenie długów zmarłego wspólnika i wypłacenie spadkobiercy wyznaczonej kwoty.
Sprawdź, czym są i jak powstają długi: https://smadwokaci.pl/art-101-kc-w-praktyce-czyli-czym-sa-dlugi-i-jak-powstaja/.
Zdarzają się sytuacje, w których sąd, mając ku temu podstawy, orzeka o wyłączeniu ze spółki wspólnika. Dzieje się to na wniosek pozostałych wspólników, jeżeli ich udziały stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego spółki. Oznacza to również, że możliwe jest również, aby wystąpiła w ten sposób mniejsza część wspólników. Jednak pod warunkiem, że ich udziały wynoszą więcej niż połowę kapitału spółki. Sąd może orzec o wyłączeniu wspólnika w różnych przypadkach, między innymi:
W takich przypadkach przy wyłączaniu wspólnika ze spółki po orzeczeniu sądu, jego udziały mogą zostać nabyte przez osoby trzecie lub przejęte przez innych wspólników. Natomiast wspólnik, który jest wyłączany, dostaje wynagrodzenie za swoje poprzednie udziały. Wartość wynagrodzenia ustalana jest przez sąd na podstawie rzeczywistej wartości udziałów z dnia, kiedy dostarczono pozew.
