PESEL UKR, a uzyskanie zezwolenia na pobyt czasowy

W związku z konfliktem zbrojnym na Ukrainie, do Polski wjechało wielu obywateli Ukrainy. Osoby, które przybyły na terytorium RP w związku z wojną, otrzymały tzw. PESEL UKR, który potwierdza ich prawo do legalnego pobytu w Polsce.

W jaki sposób obywatele Ukrainy posiadający ten status mogą zatem uzyskać zezwolenia na pobyt czasowy? Wyjaśniamy aktualne regulacje.

Czym dokładnie jest PESEL UKR?

PESEL ze statusem UKR to urzędowe poświadczenie posiadania uprawnienia do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz uprawnień towarzyszących, które wynikają z przepisów tzw. ustawy specjalnej. Dotyczy to m.in. legalnego dostępu do rynku pracy czy opieki medycznej.

Podstawę prawną stanowi ustawa z dnia 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.

• Zgodnie z art. 2 ust. 1 tej ustawy, jeżeli obywatel Ukrainy przybył legalnie do Polski w okresie od 24 lutego 2022 r. i deklaruje zamiar pozostania, jego pobyt uznaje się za legalny do dnia 4 marca 2026 r.
• Za legalny uznaje się także pobyt dziecka urodzonego w Polsce przez matkę objętą tym statusem (o ile dziecko nie jest obywatelem UE).
• Przepisy (art. 2 ust. 1a oraz art. 8 pkt 24a lit. d ustawy o ewidencji ludności) precyzują, że w rejestrze PESEL gromadzone są dane o statusie cudzoziemca oznaczonym jako „UKR”.

Warto zaznaczyć, że w ramach zapewnionej ochrony czasowej, obywatele Ukrainy mają zagwarantowany legalny pobyt i dostęp do rynku pracy na terenie RP do 4 marca 2026 roku.

Jakie zezwolenie na pobyt czasowy można uzyskać, posiadając PESEL UKR?

Obywatel Ukrainy, który wjechał do Polski w związku z konfliktem zbrojnym i otrzymał PESEL UKR, ma możliwość ubiegania się o pobyt czasowy (już od 1 marca 2023 roku).

Warunkiem jest zamiar przebywania w Polsce przez okres dłuższy niż 3 miesiące. Możliwość ta jest jednak uzależniona od celu pobytu.

Wnioskowanie bez zrzekania się statusu UKR

Obywatele Ukrainy mogą ubiegać się o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy przez Urząd Wojewódzki bez konieczności zrzekania się PESELU UKR, jeśli celem ich pobytu jest:

• wykonywanie pracy,
• prowadzenie działalności gospodarczej,
• wykonywanie pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji (tzw. Blue Card),
• pobyt z członkiem rodziny w rozumieniu art. 158 ustawy o cudzoziemcach (np. małżonek obywatela RP),
• pobyt z członkiem rodziny w rozumieniu art. 159 ustawy o cudzoziemcach (tzw. inne łączenie rodzin).

Bardzo ważne: Udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy na powyższych zasadach oznacza jednoczesną utratę uprawnień wynikających z ustawy specjalnej (czyli statusu UKR i ochrony czasowej).

Inne cele pobytu a status UKR

Sytuacja wygląda inaczej, jeśli obywatel Ukrainy posiada PESEL UKR, ale podstawą jego wniosku o pobyt czasowy są inne okoliczności.

Dotyczy to na przykład celu pobytu takiego jak:

• studia,
• pobyt z dorosłym dzieckiem, które jest cudzoziemcem i posiada zezwolenie na pobyt,
• pobyt z dorosłym dzieckiem będącym obywatelem Polski.

W takich przypadkach nie jest możliwe złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pobyt „bezpośrednio”. Zgodnie z obecnymi regulacjami, cudzoziemiec musi najpierw zrzec się numeru PESEL ze statusem UKR.

Dopiero po rezygnacji ze statusu ochrony czasowej może niezwłocznie złożyć wniosek o zezwolenie na pobyt czasowy w odpowiednim Urzędzie Wojewódzkim.

Jak zrzec się statusu UKR?

Aby zrezygnować ze statusu, konieczne jest złożenie pisemnego oświadczenia na odpowiednim formularzu. Oświadczenie składa się w urzędzie gminy lub miasta, który nadał dany numer PESEL.

Należy również pamiętać, że status UKR traci się automatycznie w przypadku opuszczenia terytorium Polski na okres przekraczający 30 dni.

Artykuł powstał przy współpracy merytorycznej z Wiktoria Ruebenbauer.