Prowadząc przedsiębiorstwo lub będąc zatrudnionym w jakimś miejscu, mogłeś się spotkać z terminami: tajemnica przedsiębiorstwa lub tajemnica handlowa. Są one istotnym elementem działalności gospodarczych. Przeczytaj ten artykuł, aby dowiedzieć się, czym są, jakie są konsekwencje naruszenia tajemnicy handlowej lub przedsiębiorstwa.
Tajemnica handlowa, zwana również tajemnicą przedsiębiorstwa, to pojęcie kluczowe w ochronie informacji poufnych w działalności gospodarczej. Zgodnie z ustawą z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji:
2. Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.
W praktyce tajemnica handlowa obejmuje szeroki zakres danych, takich jak informacje o klientach, strategiach marketingowych, budżecie przedsiębiorstwa, metodach produkcji, danych finansowych czy technologiach wykorzystywanych w firmie. Aby informacje te mogły być objęte ochroną, muszą spełniać trzy podstawowe warunki: posiadać wartość gospodarczą, nie być powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się danym rodzajem informacji oraz być chronione przez przedsiębiorcę poprzez działania w celu zachowania ich poufności.
Przedsiębiorca musi podjąć niezbędne działania, takie jak wdrożenie odpowiednich procedur, stosowanie umów o zachowaniu poufności oraz zabezpieczeń technicznych i organizacyjnych, które gwarantują bezpieczeństwo informacji objętych tajemnicą przedsiębiorstwa. Zachowaniu należytej staranności w ochronie tych informacji służy również edukacja pracowników oraz stosowanie klauzul zakazu konkurencji. Warto zaznaczyć, że informacje techniczne, technologiczne i organizacyjne przedsiębiorstwa, które nie są ujawnione do wiadomości publicznej i posiadają wartość gospodarczą, stanowią istotę tajemnicy handlowej. W szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów mogą one tworzyć unikalne know-how firmy, które jest kluczowe dla utrzymania przewagi konkurencyjnej na rynku.
W potocznym języku biznesowym terminy „tajemnica handlowa” oraz „tajemnica przedsiębiorstwa” często używane są zamiennie, jednak z prawnego punktu widzenia mają one to samo znaczenie. Tajemnica handlowa jest jednym z elementów składowych tajemnicy przedsiębiorstwa, odnoszącym się przede wszystkim do informacji o charakterze handlowym i marketingowym, takich jak dane klientów, strategie sprzedaży, ceny, koszty, czy warunki współpracy z kontrahentami. Jednakże zakres tajemnicy przedsiębiorstwa jest szerszy i obejmuje także informacje techniczne i organizacyjne, które mają kluczowe znaczenie dla funkcjonowania firmy.
W praktyce oznacza to, że każda informacja, która spełnia kryteria wartości gospodarczej, poufności oraz podjęcia działań w celu utrzymania jej w tajemnicy, może być objęta ochroną jako tajemnica przedsiębiorstwa, niezależnie od jej charakteru. Przedsiębiorcy powinni więc świadomie identyfikować takie informacje i podejmować odpowiednie działania, aby zabezpieczyć je przed nieuprawnionym ujawnieniem lub wykorzystaniem. Warto również zaznaczyć, że ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa wymaga zachowania należytej staranności działań ze strony przedsiębiorcy, co oznacza systematyczne wdrażanie procedur ochronnych, takich jak umowy o zachowaniu poufności, szkolenia pracowników oraz stosowanie zabezpieczeń technicznych i organizacyjnych. Dopiero kompleksowe podejście gwarantuje skuteczną ochronę informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa oraz minimalizuje ryzyko ich naruszenia.
Przeczytaj: Wrogie przejęcie spółki — jak się przed nim bronić?
Za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa nakłada się sankcje na osobę, która się tego dopuściła. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji również zawiera informacje na ten temat. Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa jest czynem nieuczciwej konkurencji, a więc podlega tym samym zasadom. Przedsiębiorca, którego działalność został w ten sposób narażony może żądać od nieuczciwego konkurenta działań określonych w Art. 18 tej ustawy. Te czynności to:
Co jest również ważne w tym przypadku, to fakt, że w razie wydania wyroku o naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa, zagrożony przedsiębiorca może żądać podania takiej informacji do wiadomości publicznej. Dzieje się to na wniosek poszkodowanego, sąd określa, w jaki sposób i w jakim zakresie może nastąpić. Należy to jednak uzasadnić. Ze względu na sposób dokonania naruszenia, wartość informacji, skutek jej naruszenia oraz prawdopodobieństwa, jakie występuje, że do naruszenia może dojść ponownie. Ważne jest jednak, że sposób i zakres podania takiej informacji o wyroku nie może w żadnym razie ujawniać tajemnicy przedsiębiorstwa.
Dowiedz się również, dlaczego ochrona znaku towarowego jest kluczowa.
Drugim bardzo ważnym aspektem jest fakt, że taki przedsiębiorca może też zażądać zasądzenia zapłaty odszkodowania za czyn ujawnienia lub naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa. Takie odszkodowanie nie może być wyższe niż wynagrodzenie, które w momencie jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z informacji, przez czas nie dłuższy niż do ustania stanu tajemnicy. Ta zasada obowiązuje, gdy pozwany udowodni parę aspektów swojego działania. Artykuł 18 wymienia te warunki w ust. 4:
1) pozwany w chwili wykorzystywania lub ujawniania informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie wiedział ani przy zachowaniu należytej staranności nie mógł wiedzieć, że informacje te pozyskano od osoby, która je wykorzystała lub ujawniła w okolicznościach określonych w art. 11 ust. 4;
2) uwzględnienie żądania, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, spowodowałoby dla pozwanego niewspółmierne szkody;
3) zobowiązanie do zapłaty wynagrodzenia nie narusza uzasadnionego interesu powoda.
Należy wspomnieć, że kary za pozyskanie informacji będących tajemnicą przedsiębiorstwa nie obowiązują, jeśli takie informacje zostały zdobyte z legalnego źródła i były dostępne szerszemu gronu.
Jak wspomniano wyżej, nie wszystkie informacje zaliczają się do tajemnicy przedsiębiorstwa. Po pierwsze, informacje powszechnie znane, czyli np. dostępne na stronie internetowej lub w prospektach informacyjnych przedsiębiorstwa. To samo dotyczy informacji, które mogą wywnioskować specjaliści z określonej branży, bez konieczności prowadzenia kompleksowych i trudnych badań. Można przez to rozumieć np. procesy, które są w literaturze danej dziedziny. Warto podkreślić, że publicznej informacje techniczne, czyli techniczne dane dostępne publicznie, nie podlegają ochronie jako tajemnica przedsiębiorstwa.
Za tajemnicę handlową nie są uważane informacje, które ujawnił sam przedsiębiorca, np. przy staraniu się o uzyskanie praw własności przemysłowej. Takie prawa to między innymi prawa ochronne przyznawane na patenty, wzory przemysłowe czy użytkowe. Należy jednak wiedzieć, że pomimo iż te informacje nie zaliczają się do tajemnic przedsiębiorstwa, chronią je inne prawa własności przemysłowej. Dlatego nie wolno z nich bez przeszkód korzystać, są one niedostępne dla wszystkich.
Ważne jest jeszcze, że jeśli przedsiębiorca w żaden sposób nie chronił jakichś informacji, nie są one tajemnicą przedsiębiorstwa. Jeśli pracownicy lub klienci nie zobowiązali się do zachowania informacji w tajemnicy, nie można ich pociągnąć do odpowiedzialności. Dlatego nawet jeśli takie informacje byłyby powszechnie znane, miały wartość gospodarczą itp., ale przedsiębiorca nie podjął żadnych środków, aby je chronić – nie może powoływać się na naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa.
Ochrona tajemnicy handlowej ma na celu nie tylko zabezpieczenie interesów przedsiębiorstwa, ale także przeciwdziałanie działaniom sprzecznym z dobrymi obyczajami i nieuczciwej konkurencji, takim jak kopiowanie dokumentów, bezprawne pozyskiwanie informacji czy wykorzystywanie ich we własnej działalności gospodarczej. Właściwe działania w celu zachowania poufności oraz systematyczne monitorowanie przestrzegania zasad ochrony informacji pozwalają przedsiębiorcy utrzymać tajemnicę handlową i zapewnić sobie gwarancję bezpieczeństwa.
Każdy przedsiębiorca powinien podjąć pewne kroki, aby móc chronić swoje tajemnice przedsiębiorstwa. Jest to szczególnie ważne, z powodu faktu, że w przypadku braku ochrony, nie traktuje się ich jako tajemnice. Pierwszym krokiem do zapewnienia ochrony jest zidentyfikowanie informacji i wiedzy, które warto i powinno się chronić. Ważne jest również, w miarę upływu czasu i rozwoju przedsiębiorstwa, aby systematycznie aktualizować taki spis. Podstawową ochroną tajemnicy przedsiębiorstwa jest zawieranie odpowiednich umów oraz klauzuli o zachowaniu poufności, a także o zakazie konkurencji. Należy zwrócić uwagę, czy określona informacja jest tajemnicą przedsiębiorstwa, czy może zaliczać się do ustawy o prawie autorskim.
Sprawdź także, jak jest rozumiana ochrona dóbr osobistych.
Aby chronić poufne informacje, przedsiębiorców nie ogranicza już czas, ani zobowiązania do spełnienia szczególnych wymogów formalnych. Po nowelizacji ustawy nie ma górnego limitu czasowego. W poprzedniej wersji ustawy było to maksymalnie okres 3 lat po zakończeniu pracy. Pracownik zobowiązywał się do nieujawniania ani rozpowszechniania tajemnic przedsiębiorstwa. Aktualnie, tajemnice handlowe obowiązują i są chronione tak długo, aż nie staną się ogólnodostępne i powszechne.
Zobacz również artykuł: Zarządca sukcesyjny – kto to? Jak powołać zarząd sukcesyjny?
