Problem niealimentacji jest nie tylko problemem prawnym, ale przede wszystkim problemem społecznym. Dotychczasowe rozwiązania legislacyjne w dużej mierze były niewydolne. Od wejścia w życie ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o zmianie ustawy, wydaje się, że ściąganie alimentów stanie się znacznie prostsze. Znowelizowany został Kodeks Karny art. 209 oraz ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U z 2017, poz. 952).
W celu pełnego zobrazowania zaistniałych zmian należy odnieść się do stanu prawnego sprzed nowelizacji.
Zgodnie z poprzednią wersją, Kodeks Karny art. 209 brzmiał następująco: przestępstwo niealimentacji polega na uporczywym niepłaceniu alimentów orzeczonych prawomocnym orzeczeniem sądu. Dodatkowo niepłacenie alimentów musi narażać osobę uprawnioną na niezaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. W efekcie trudno było udowodnić osobie zobowiązanej do płacenia alimentów, że jej postępowanie wypełnia przesłanki wskazane w wyżej wymienionym przepisie, a w związku z tym trudno było taką osobę skazać.
Brzmienie art. 209 § 1 k.k. po nowelizacji jest następujące:
Kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Zobacz również artykuł: https://smadwokaci.pl/odebranie-praw-rodzicielskich/
Jak z powyższego łatwo wywnioskować przesłanki przestępstwa niealimentacji zostały sprecyzowane. Zostały one uniezależnione od pojęć generalnych jak „uporczywość” czy „narażenie na niezaspokojenie potrzeb życiowych”. Obecnie osoba, która nie płaci alimentów podlega karze już w momencie gdy łączna wysokość zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych. W najpowszechniejszym układzie zaległość jest równa sumie alimentów za 3 miesiące, przy czym nie muszą być to kolejne miesiące. Innym przypadkiem jest sytuacja, gdy opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące.
Zatem mówiąc najprościej, jeżeli osobie zobowiązanej do płacenia alimentów uzbiera się zaległość alimentacyjna o sumie równej co najmniej trzem miesięcznym ratom alimentów to osoba taka popełnia przestępstwo.
Zobacz również: Alimenty na dorosłe dziecko — czy trzeba je płacić?
Poza faktem popełnienia przestępstwa w paragrafach 4. i 5. Kodeksu Karnego art. 209 ustawodawca przewidział swego rodzaju „mechanizm motywacyjny” dla osób niepłacących alimentów. Głównym celem uznania niealimentacji za przestępstwo jest chęć ochrony osób uprawnionych do alimentów. Ma to prowadzić do sytuacji, w której te alimenty są płacone na bieżąco. W mojej ocenie kwestia kary za ten czyn jest sprawą drugoplanową. Kierując się takim rozumowaniem ustawodawca dodał do art. 209 k.k. wymienione powyżej paragrafy.
Pierwszy z nich stanowi:
Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1, który nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty.
Dlatego też jest to pewien „mechanizm motywacyjny” dla sprawcy. W zamian za spłacenie zaległości ustawodawca gwarantuje, że osoba, która doprowadziła do powstania zaległości nie będzie podlegać karze.
W tym wypadku należy podkreślić, iż pojawia się pewien problem. dotyczy on tego, czy przez całą zaległość alimentacyjną należy rozumieć zaległość powstałą po wejściu w życie przedmiotowej nowelizacji. Czy też możliwość skorzystania z dobrodziejstwa art. 209 § 4 k.k. będzie dotyczyło tylko osoby, która spłaciła całą zaległość alimentacyjną, także tą która powstała przed wejściem w życie przedmiotowej nowelizacji.
Wydaje się, że kierując się względami wykładni celowościowej i językowej należy opowiedzieć się za drugim z zaproponowanych rozwiązań. Zatem możliwość skorzystania z Kodeksu Karnego art. 209 § 4 winna być uzależniona od spłaty całości zaległości alimentacyjnej. Dotyczy to zarówno zaległości powstałej przed, jak i po wejściu w życie nowelizacji Kodeksu Karnego art. 209. Jednakże należy zaznaczyć, iż kwestia ta nie jest aktualnie rozstrzygnięta. Wobec tego kwestia ta rozstrzygnie się w praktyce stosowania tego przepisu.
W kolejnym artykule dowiedzą się Państwo w jaki sposób wpływają w praktyce zmiany na ściąganie alimentów.
