Egzekucja alimentów z zagranicy bywa niełatwym zadaniem. Konieczność ta występuje, jednak jeśli dłużnik wyjeżdża za granicę i nie dokonuje regulacji zaległości. Jest to trudniejsze w porównaniu z egzekucją alimentów w Polsce. Pozyskanie alimentów z zagranicy nie jest jednak niemożliwe. Osoby wyjeżdżające za granicę, by uniknąć płacenia alimentów, nie pozostają bezkarne.
Sprawy dotyczące egzekucji alimentów z zagranicy mają miejsce wtedy, kiedy osoba będąca dłużnikiem oraz wierzycielem mieszkają w różnych państwach, które łączy podpisanie umowy międzynarodowej. W procedurach dotyczących egzekucji alimentów z zagranicy biorą udział polskie sądy. Sądy te mają za zadanie pomagać wierzycielom w całej procedurze.
Jak wynika z art. 133 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rodzice mają obowiązek zapewnienia dziecku świadczeń, kiedy nie są jeszcze w stanie samodzielnie się utrzymać. Wyjątkiem jest natomiast sytuacja, kiedy to dochody z majątku dziecka pozwalają na pokrycie kosztów jego utrzymania oraz wychowania.
W przypadku pozyskania alimentów z zagranicy procedura zależy od tego, w jakim kraju przebywa dłużnik. Jeśli dłużnik przebywa w kraju Unii Europejskiej, poza Polską, egzekucja alimentów z zagranicy odbywa się właśnie tam. W celu wszczęcia postępowania w innym kraju konieczne jest złożenie wniosku. Wniosek należy dostarczyć do sądu właściwego dla miejsca zamieszkana dłużnika. Wniosek dotyczący egzekucji alimentów z zagranicy powinien zawierać odpis wyroku polskiego sądu, w którym stwierdza się zasądzenie alimentów. Konieczne jest także dodanie innych dokumentów, które potwierdzają obowiązek świadczenia.
Ponadto do wniosku załącza się także zaświadczenie wydawane przez polski sąd. Dokument ten wystawia się specjalnie ze względu na procedurę dotyczącą egzekucji alimentów z zagranicy. Dokumenty te powinny zostać przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego. Koszty postępowania dotyczącego egzekucji alimentów z zagranicy ponosi się samodzielnie. W niektórych przypadkach istnieje możliwość pomocy prawnej wraz ze zwolnieniem z kosztów za tłumaczenie uwierzytelnione. Jeśli dana osoba zamierza zwolnić się z opłaty za tłumaczenie, musi wykazać, że opłata ta może przyczynić się do uszczerbku w jej majątku.
Wniosek składa się do sądu okręgowego odpowiedniego dla swojego miejsca zamieszkania. Wniosek ten nie podlega opłacie. Konieczne jest opłacenie kwot związanych z wydaniem odpisów dokumentów urzędowych.
Kiedy nie jest możliwe ustalenie miejsca pobytu osoby, będącej dłużnikiem, można starać się o wypłatę z Funduszu Alimentacyjnego. Kieruje się go do osób, którym należą się świadczenia alimentacyjne. Nie zyskują ich jednak ze względu na bezskuteczną egzekucję. Bezskuteczność danej egzekucji występuje, jeśli w ciągu 2 miesięcy nie wyegzekwowano należności z tytułu zobowiązań alimentacyjnych. Mówiąc o bezskuteczności egzekucji, konieczne jest, by do wniosku dołączyć zaświadczenie, które potwierdza postępowanie egzekucyjne lub stanowi potwierdzenie bezskuteczności egzekucji. Może mieć miejsce np. jeżeli nie istnieje podstawa prawna, która umożliwia podjęcie czynności, które zmierzają do wykonania tytułu wykonawczego w miejscu zamieszkania dłużnika lub niemożliwe jest wskazanie samego miejsca, w którym dłużnik mieszka.
Pomoc tą przyznaje się wszystkim osobom, które spełniają określone kryteria dochodowe. Pomoc tego rodzaju przysługuje, jeśli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza 900 PLN. Przed zmianami kryterium to wynosiło 800 PLN. Ustalając kwotę, jaką wynosi dochód rodziny, nie uwzględnia się osób takich jak dziecko pozostające w związku małżeńskim, dziecko pozostające pod opieką opiekuna prawnego. W obliczeniach nie uwzględnia się także rodzica zobowiązanego do alimentów na rzecz osoby uprawnionej.
Prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego i wypłata świadczenia następuje na wniosek zarówno samej osoby uprawionej do domagania się świadczenia, jak i jej przedstawiciela ustawowego. Maksymalna pomoc możliwa do uzyskania z funduszu alimentacyjnego wynosi 500 PLN. Kwota ta nie powinna być wyższa niż należne alimenty. By można było skorzystać z funduszu alimentacyjnego, poza spełnieniem kryterium dochodowego konieczne jest również wypełnienie kilku innych warunków. Alimenty powinny zostać przyznane dziecku przez sąd. Osobą zobowiązaną do ich opłacania powinien być jeden z rodziców.
Osoba uprawniona do alimentów nie powinna ukończyć 18 lat. Jeśli natomiast kontynuuje naukę, możliwe jest domaganie się ich egzekucji aż do 25 roku życia. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego mają bowiem zabezpieczać dzieci. Nie są natomiast przeznaczone dla osób dorosłych. Wystarczającym argumentem, by starać się o dofinansowanie z funduszu alimentacyjnego, jest to, że rodzic nie ponosi kosztów utrzymania dziecka. Wniosek powinien zawierać również informacje na temat tego, czy podjęto czynności, które powiązane są z wykonaniem tytułu wykonawczego. Fundusz alimentacyjny sprawia, że dłużnicy alimentacyjni zobowiązani są do zwrotu z odsetkami należnej kwoty. Pieniądze te ściąga komornik. Kiedy okaże się, że niemożliwa jest egzekucja alimentów z zagranicy, należy wystąpić o zaświadczenie na temat podjęcia wszystkich dostępnych działań. Zaświadczenia takie wydawane są przez sądy.
W przypadku egzekucji alimentów z krajów Unii Europejskiej obowiązującym dokumentem jest rozporządzenie Rady (WE) nr 4/2009 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych. Na jego podstawie dokumenty potrzebne do wszczęcia postępowania o egzekucję alimentów to wniosek wierzyciela, wyciąg z orzeczenia, wypełniony przez sąd wydający orzeczenie i odpis orzeczenia zasądzającego alimenty. Inne potrzebne dokumenty jeśli chodzi o egzekucję alimentów z zagranicy to zestawienie dotyczące zaległości alimentacyjnych, pełnomocnictwo dla organu centralnego. Jeśli dziecko ukończyło 16 lat, konieczne jest również zaświadczenie o kontynuowaniu nauki. Niezbędne jest także zawarcie konta bankowego. Każdy z dokumentów należy złożyć w 2 egzemplarzach.
W przypadku egzekucji alimentów z Kanady wymagany jest także wniosek osoby będącej wierzycielem, odpis wyroku zasądzającego alimenty, odpis dowodu doręczenia pozwanemu, oświadczenie złożone przed notariuszem, dotyczące wysokości zaległych oraz bieżących alimentów. Zgodnie z informacjami zawartymi na stronach rządowych, wysyłka dokumentów do Kanady odbywa się w 3 egzemplarzach. Dokumentację należy wysłać do odpowiedniego organu określonej prowincji. Przesył ten odbywa się dzięki odpowiedniemu urzędowi konsularnemu w RP w Kanadzie. Kiedy sąd w Kanadzie dokonuje rejestracji orzeczenia, zawiadamia w takiej sytuacji osobę, która zobowiązana jest do świadczeń alimentacyjnych. Płatność alimentów może jednak nastąpić jedynie po wyczerpaniu się drogi odwoławczej. Dane orzeczenie musi zatem stać się wykonalne, zanim będzie możliwe wykonanie płatności alimentów. Jeśli mimo wszystko zdarzy się taka sytuacja, że osoba zobowiązana nie będzie płacić alimentów, może się okazać, że koniecznością będzie wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Postępowanie takie wszczyna się w miejscu, które zamieszkuje zobowiązany.
Zobacz również: Jak uzyskać alimenty na dorosłe dziecko?
Jednym z dokumentów związanych z międzynarodowym dochodzeniem alimentów jest Konwencja o międzynarodowym dochodzeniu alimentów na rzecz dzieci i innych członków rodziny. Konwencja ta miała na celu zapewnienie skutecznego międzynarodowego dochodzenia alimentów na rzecz dzieci. Cel ten realizowany jest poprzez ustanowienie systemu współpracy między organami państw. Dodatkowo jednym z działań jest także zapewnienie wykonywania orzeczeń dotyczących świadczeń alimentacyjnych. Działaniem, które ma przyczynić się do tego, że alimenty będą skutecznie egzekwowane, jest konieczność stosowania odpowiednich środków. One z kolei mają przyczynić się do szybszego wykonywania orzeczeń.
Konwencja ta stosowana jest wobec osób, które nie ukończyły 21 lat, wobec małżonków i byłych małżonków. Stosowanie konwencji wobec dzieci jest niezależne od statusu małżeńskiego ich rodziców. Konwencja ta zastępuje wcześniejsze dokumenty takie jak konwencja haska z 2 października 1973 r. o uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń odnoszących się do obowiązków alimentacyjnych, konwencję haską z 15 kwietnia 1958 r. o uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń w przedmiocie obowiązków alimentacyjnych w stosunku do dzieci. Inne dokumenty zastępowane przez konwencję haską to konwencja nowojorska o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za granicą z dnia 20 czerwca 1956 r. Zastąpienie wspomnianych dokumentów nową konwencją haską występuje, o ile zakres ich stosowania pokrywa się z zakresem stosowania nowej Konwencji Haskiej z 2007 roku.
Na podstawie Konwencji Haskiej możliwe jest składanie kilku typów wniosków związanych z egzekucją alimentów z zagranicy. Jeśli orzeczenie ma zostać wykonane w danym państwie, składa się wniosek o wykonanie. Inne rodzaje dokumentów dopuszczane przez konwencję to wniosek o uznanie lub o uznanie i wykonanie, wniosek o wydanie orzeczenia w sprawie świadczeń alimentacyjnych, a także wniosek o zmianę. Wnioski te stosuje się w zależności od sytuacji.
Drugim dokumentem, który dotyczy egzekucji alimentów z zagranicy, jest Konwencja Nowojorska. Obowiązuje ona w przypadku, jeśli dłużnik alimentacyjny przebywa w kraju, który jest stroną konwencji nowojorskiej, może się dobiegać egzekucji alimentów na podstawie zawartych w niej przepisów. Do krajów będących członkami konwencji są m.in. Australia, Białoruś, Izrael, Maroko, Meksyk, Nowa Zelandia, Szwajcaria oraz Watykan. Dokumenty wymagane do egzekucji alimentów z zagranicy na podstawie tej konwencji to m.in. odpis wyroku sądowego zasądzającego alimenty. Inne niezbędne dokumenty to m.in. kserokopia dowodu doręczenia, udzielone pełnomocnictwo, zaświadczenie o kształceniu. Do koniecznych dokumentów należy również wykaz zaległości alimentacyjnych. Inne niezbędne dane to informacje o koncie bankowym lub zdjęcia — zarówno dłużnika, jak i dziecka.
Polska jest krajem związanym wieloma umowami dwustronnymi. Umożliwiają one dochodzenie roszczeń alimentacyjnych w innych krajach. Po przekazaniu odpowiednich dokumentów organ w innym państwie członkowskim potwierdza wpływ wniosku. Ma na to 30 dni, licząc od otrzymania zawiadomienia. W dalszej kolejności organ zawiadamia o podjętych działaniach. Jeśli okaże się, że potrzebne okażą się także dodatkowe dokumenty, dokonuje odpowiedniego wezwania. Egzekucja alimentów z zagranicy odbywa się jednak według przepisów postępowania, które występują w danym kraju. Organem centralnym, jeśli chodzi o przyjmowanie wniosków z zagranicy, jest Ministerstwo Sprawiedliwości. Ministerstwo nadaje dalszy bieg przyjętym wnioskom. Jeśli natomiast dłużnik jest osobą mieszkającą za granicą, a wierzyciel mieszka w Polsce, wnioski za granicę przesyła sąd okręgowy.
