Egzekucja alimentów z zagranicy bywa niełatwym zadaniem. Konieczność ta występuje, jednak jeśli dłużnik wyjeżdża za granicę i nie dokonuje regulacji zaległości. Jest to trudniejsze w porównaniu z egzekucją alimentów w Polsce. Pozyskanie alimentów z zagranicy nie jest jednak niemożliwe. Podmiot odpowiedzialny za uiszczanie świadczeń, który świadomie, przebywając za granicą, unika ponoszenia kosztów, nie pozostaje bezkarny. Do kogo należy kierować wniosek o egzekucję alimentów i jak przebiega cała procedura? Niżej odpowiadamy!
Jak wynika z art. 133 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rodzice mają obowiązek zapewnienia dziecku świadczeń:
Art. 133. [Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka]
§1. Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
§2. Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.
§3. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.
Egzekucja alimentów z zagranicy to proces, który umożliwia osobom uprawnionym skuteczne dochodzenie roszczeń alimentacyjnych, nawet jeśli dłużnik alimentacyjny przebywa poza granicami Polski. W praktyce oznacza to, że jeśli osoba zobowiązana do płacenia alimentów wyjechała za granicę i nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań, możliwe jest wszczęcie procedury egzekucji alimentów w kraju, w którym dłużnik aktualnie mieszka. Cały proces opiera się na międzynarodowych umowach, takich jak Konwencja nowojorska czy Konwencja haska, które regulują współpracę pomiędzy państwami w zakresie dochodzenia roszczeń alimentacyjnych oraz wykonywania orzeczeń sądowych.
W Polsce kluczową rolę w sprawach egzekucji alimentów z zagranicy pełnią sądy okręgowe, które jako organy centralne wspierają osoby uprawnione w przygotowaniu niezbędnych dokumentów, sporządzeniu wniosku skierowanego do odpowiednich instytucji za granicą oraz w całym procesie dochodzenia roszczeń alimentacyjnych. Dzięki temu osoby uprawnione do alimentów mogą liczyć na profesjonalną pomoc w zakresie egzekucji alimentów, niezależnie od miejsca pobytu dłużnika alimentacyjnego. Warto pamiętać, że skuteczne dochodzenie roszczeń alimentacyjnych z zagranicy wymaga znajomości procedur oraz współpracy z właściwymi organami zarówno w Polsce, jak i w państwie, w którym przebywa dłużnik.
Przeczytaj też, jak wygląda oświadczenie o poddaniu się egzekucji.
W przypadku pozyskania alimentów z zagranicy procedura zależy od tego, w jakim kraju przebywa dłużnik. Jeśli dłużnik przebywa w kraju Unii Europejskiej, poza Polską, egzekucja alimentów z zagranicy odbywa się właśnie tam. W celu wszczęcia postępowania w innym kraju konieczne jest złożenie wniosku. Wniosek należy dostarczyć do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania dłużnika, przy czym konieczne jest ustalenie adresu dłużnika. Wniosek dotyczący egzekucji alimentów z zagranicy powinien zawierać odpis wyroku polskiego sądu, w którym stwierdza się zasądzenie alimentów. Niezbędne jest także dodanie innych dokumentów, które potwierdzają obowiązek świadczenia, a także można dołączyć wykazy zaległości alimentacyjnych.
Ponadto do wniosku załącza się także zaświadczenie wydawane przez polski sąd. Dokument ten wystawia się specjalnie ze względu na procedurę dotyczącą egzekucji alimentów z zagranicy. Dokumenty powinny zostać przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego. Koszty postępowania dotyczącego egzekucji alimentów z zagranicy ponosi się samodzielnie. W niektórych przypadkach istnieje możliwość pomocy prawnej wraz ze zwolnieniem z kosztów za tłumaczenie uwierzytelnione. Jeśli dana osoba zamierza zwolnić się z opłaty za tłumaczenie, musi wykazać, że opłata ta może przyczynić się do uszczerbku w jej majątku.
Przeczytaj także: Odebranie praw rodzicielskich – jakie są argumenty do odebrania praw rodzicielskich?
Kiedy nie jest możliwe ustalenie miejsca pobytu osoby, będącej dłużnikiem, można starać się o wypłatę z Funduszu Alimentacyjnego. Kieruje się go do osób, którym należą się świadczenia alimentacyjne. Nie zyskują ich jednak ze względu na bezskuteczną egzekucję. Bezskuteczność egzekucji alimentów za granicą występuje, jeśli w ciągu 2 miesięcy nie wyegzekwowano należności z tytułu zobowiązań alimentacyjnych. Mówiąc o bezskuteczności egzekucji, konieczne jest, aby do wniosku dołączyć zaświadczenie, które potwierdza postępowanie egzekucyjne lub stanowi potwierdzenie bezskuteczności egzekucji.
Może mieć miejsce np. jeżeli nie istnieje podstawa prawna, która umożliwia podjęcie czynności, które zmierzają do wykonania tytułu wykonawczego w miejscu zamieszkania dłużnika lub niemożliwe jest wskazanie samego miejsca, w którym dłużnik mieszka. Potrzebne jest prawomocne orzeczenie sądu i zaświadczenie z sądu okręgowego potwierdzające nieskuteczność egzekucji – zazwyczaj po co najmniej dwóch miesiącach zaległości. Sąd okręgowy pomaga przygotować dokumenty i kieruje wniosek do odpowiedniego organu za granicą. Informuje też o procedurach wynikających z konwencji międzynarodowych. Jeśli egzekucja zawiedzie, sąd wydaje wymagane zaświadczenie. Warto również podkreślić, że postępy w sprawie można monitorować przez rejestr zmian.
Pomoc tą przyznaje się wszystkim osobom, które spełniają określone kryteria dochodowe. Pomoc tego rodzaju przysługuje, jeśli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza 1209 PLN. Ustalając kwotę, jaką wynosi dochód rodziny, nie uwzględnia się osób takich jak dziecko pozostające w związku małżeńskim, dziecko pozostające pod opieką opiekuna prawnego. W obliczeniach nie uwzględnia się także rodzica zobowiązanego do alimentów na rzecz osoby uprawnionej.
Prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego i wypłata świadczenia następuje na wniosek zarówno samej osoby uprawionej do domagania się świadczenia, jak i jej przedstawiciela ustawowego. Maksymalna pomoc możliwa do uzyskania z funduszu alimentacyjnego wynosi 1000 PLN. Kwota ta nie powinna być wyższa niż należne alimenty. Aby można było skorzystać z funduszu alimentacyjnego, poza spełnieniem kryterium dochodowego konieczne jest również wypełnienie kilku innych warunków: alimenty powinny zostać przyznane dziecku przez sąd,a osobą zobowiązaną do ich opłacania powinien być jeden z rodziców.
Osoba uprawniona do alimentów nie powinna ukończyć 18 lat. Jeśli natomiast kontynuuje naukę, możliwe jest domaganie się ich egzekucji aż do 25 roku życia. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego mają bowiem zabezpieczać dzieci. Nie są natomiast przeznaczone dla osób dorosłych. Wystarczającym argumentem, aby starać się o dofinansowanie z funduszu alimentacyjnego, jest to, że rodzic nie ponosi kosztów utrzymania dziecka. Wniosek powinien zawierać również informacje na temat tego, czy podjęto czynności, które powiązane są z wykonaniem tytułu wykonawczego. Fundusz alimentacyjny sprawia, że dłużnicy alimentacyjni zobowiązani są do zwrotu z odsetkami należnej kwoty, a pieniądze te ściąga komornik. Kiedy okaże się, że niemożliwa jest egzekucja alimentów z zagranicy, należy wystąpić o zaświadczenie na temat podjęcia wszystkich dostępnych działań. Zaświadczenia takie wydawane są przez sądy.
Poznaj szczegółowe informacje, kiedy i jak przyznawane są alimenty na dorosłe dziecko.
W przypadku egzekucji alimentów z krajów Unii Europejskiej obowiązującym dokumentem jest rozporządzenie Rady (WE) nr 4/2009 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych, czyli na podstawie rozporządzenia rady dotyczącego państw unii europejskiej. Na jego podstawie dokumenty potrzebne do wszczęcia postępowania o egzekucję alimentów od dłużnika przebywającego lub dłużnika zamieszkałego za granicą to wniosek wierzyciela, wyciąg z orzeczenia, wypełniony przez sąd wydający orzeczenie i odpis orzeczenia zasądzającego alimenty.
W sprawach alimentacyjnych z zagranicy należy złożyć wniosek do sądu okręgowego. Inne potrzebne dokumenty jeśli chodzi o egzekucję alimentów z zagranicy to zestawienie dotyczące zaległości alimentacyjnych, pełnomocnictwo dla organu centralnego oraz dokumenty potwierdzające miejsce pobytu dłużnika zamieszkałego za granicą. W procedurze wykorzystywane są także listy zagranicznych organów centralnych, które ułatwiają współpracę międzynarodową. Jeśli dziecko ukończyło 16 lat, konieczne jest również zaświadczenie o kontynuowaniu nauki. Niezbędne jest także zawarcie konta bankowego.
Każdy z dokumentów należy złożyć w 2 egzemplarzach. W przypadku braków formalnych sąd skontaktuje się z wierzycielem w celu ich uzupełnienia. Alimentów z zagranicy sąd przekazuje dokumenty do odpowiednich organów zagranicznych, a świadczeń alimentacyjnych z zagranicy można dochodzić na podstawie międzynarodowych konwencji. Sądów okręgowych można również poprosić o pomoc w przedmiocie opracowania dokumentów niezbędnych do egzekucji świadczeń alimentacyjnych.
Dowiedz się również, w jakich okolicznościach i na jakich zasadach obowiązują alimenty na żonę lub męża.
Konwencja haska z 2007 roku dotycząca międzynarodowego dochodzenia alimentów na rzecz dzieci i innych członków rodziny ma na celu zapewnienie skutecznej egzekucji świadczeń alimentacyjnych między państwami. Główne założenie Konwencji to utworzenie systemu współpracy między organami centralnymi państw-stron, który ułatwia zarówno dochodzenie roszczeń, jak i wykonywanie orzeczeń alimentacyjnych wydanych za granicą. W ramach tego systemu państwa są zobowiązane do podejmowania skutecznych środków w celu jak najszybszego wykonania orzeczeń, a także zapewnienia sprawnej wymiany informacji i dokumentów.
Konwencja znajduje zastosowanie w przypadku dzieci (do ukończenia 21. roku życia), a także małżonków i byłych małżonków. Co istotne, w odniesieniu do dzieci jej stosowanie nie zależy od statusu cywilnego ich rodziców – przysługuje niezależnie od tego, czy rodzice są małżeństwem, czy nie.
Nowa Konwencja zastępuje wcześniejsze akty prawne dotyczące międzynarodowego dochodzenia alimentów, takie jak:
Zastąpienie następuje w zakresie, w jakim nowa Konwencja obejmuje ten sam zakres stosowania co starsze akty prawne. Na podstawie Konwencji można składać różne rodzaje wniosków, w zależności od potrzeby:
Korespondencję i sprawy związane z dochodzeniem alimentów prowadzi się z odpowiednimi instytucjami w państwie, w którym egzekucja ma nastąpić, co zapewnia jednolite i ułatwione postępowanie na szczeblu międzynarodowym.
Drugim dokumentem, który dotyczy egzekucji alimentów z zagranicy, jest Konwencja Nowojorska. Obowiązuje ona w przypadku, gdy dłużnik alimentacyjny przebywa w kraju, który jest stroną konwencji nowojorskiej, może się dobiegać egzekucji alimentów na podstawie zawartych w niej przepisów. Do krajów będących członkami konwencji są m.in. Australia, Białoruś, Izrael, Maroko, Meksyk, Nowa Zelandia, Szwajcaria, Watykan, Republika Środkowo-Afrykańska, Serbia. Przykładem państw uczestniczących są także republika środkowo afrykańska serbia oraz republika środkowo, co podkreśla szeroki zakres krajów objętych międzynarodowymi umowami.
Dokumenty wymagane do egzekucji alimentów z zagranicy na podstawie tej konwencji to m.in. odpis wyroku sądowego zasądzającego alimenty. Inne niezbędne dokumenty to m.in. kserokopia dowodu doręczenia, udzielone pełnomocnictwo, zaświadczenie o kształceniu. Do koniecznych dokumentów należy również wykaz zaległości alimentacyjnych. Warto posiadać także informacje o koncie bankowym lub zdjęcia – zarówno dłużnika, jak i dziecka.
Polska jest krajem związanym wieloma umowami dwustronnymi. Umożliwiają one dochodzenie roszczeń alimentacyjnych w innych krajach. Po przekazaniu odpowiednich dokumentów organ w innym państwie członkowskim potwierdza wpływ wniosku. Ma na to 30 dni, licząc od otrzymania zawiadomienia. W dalszej kolejności organ zawiadamia o podjętych działaniach. Jeśli okaże się, że potrzebne okażą się także dodatkowe dokumenty, dokonuje odpowiedniego wezwania.
Egzekucja alimentów z zagranicy odbywa się jednak według przepisów postępowania, które występują w danym kraju. Organem centralnym, jeśli chodzi o przyjmowanie wniosków z zagranicy, jest Ministerstwo Sprawiedliwości. Działania te podejmowane są celem udzielenia pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Ministerstwo nadaje dalszy bieg przyjętym wnioskom. Jeśli natomiast dłużnik jest osobą mieszkającą za granicą, a wierzyciel mieszka w Polsce, wnioski za granicę przesyła sąd okręgowy.
