Wrogie przejęcie jest to proces, który polega na uzyskaniu kontroli nad spółką poprzez przejęcie jej akcji. W przypadku wrogiego przejęcia proces zyskiwania kontroli nad spółką nie zyskał akceptacji kierownictwa. Spółki te są jednym z ważniejszych podmiotów gospodarczych. Zdarza się, że w niektórych sytuacjach trudne jest stwierdzenie, czy np. połączenie przedsiębiorstw jest działaniem dobrowolnym, czy też stanowi działania wymuszone przez jedną ze spółek. W poniższym artykule przytaczamy najważniejsze informacje na temat wrogiego przejęcia firmy.
Sam termin wrogie przejęcie nie został zdefiniowany w przepisach polskiego prawa. Zwrot ten nie posiada zatem definicji legalnej. Jest to termin, który uznaje się za wieloznaczny. Zaznacza się jego istotność zarówno w kontekście ekonomicznym, jak i prawnym. Podkreśla się, że definicja wrogiego przejęcia nie jest jeszcze dostatecznie skonkretyzowana. Zwyczajowo uznaje się, że jest to przejęcie kontroli nad daną spółką mimo środków obronnych i zapobiegawczych. Wrogie przejęcie może być ponadto niezgodne ze strategią stosowaną przez przejmowaną spółkę.
Przejęcia spółek mogą dotyczyć nie tylko ich majątku, ale również posiadanych akcji. Formą przejęcia spółki może być między innymi jej nabycie w taki sposób, że osiąga się w niej przewagę decyzyjną. Nabycia spółek dzieli się na połączenia oraz przejęcia. Do procesów tych może dojść w sposób uzgodniony i przyjazny. Taki rodzaj przejęcia określa się terminem friendly takeover. Drugi typ przejęcia spółki to tzw. hostile takeover. Jest to nabycie wrogie. W przypadku przyjaznego przejęcia warunki są uznawane za ustalone zgodnie z wypracowanymi warunkami. Wrogie przejęcie spółki to natomiast sytuacja, kiedy jedna ze stron nie wyraża zgody na proces przejęcia. Polega m.in. na zmianie zarządu.
Fuzje oraz przejęcia umożliwiają przedsiębiorstwom ekspansję, oraz dalszy rozwój. Jest to jedna z najatrakcyjniejszych strategii rozwoju wielkich przedsiębiorstw. W przypadku wrogiego przejęcia zazwyczaj przejmowany podmiot podejmuje działania mające na celu jego udaremnienie. Przejęcia mogą zarówno trwać przez dłuższy czas, jak i być jednorazową czynnością. Należy pamiętać o tym, że wrogie przejęcie dotyczyć może nie tylko spółek publicznych. Zagrożone nim są także spółki prywatne. Nie handlują swoimi akcjami na giełdzie, lecz prywatnie oraz poza giełdą. Do spółek prywatnych należą również spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
W przejęciach dotyczących spółek prywatnych oraz publicznych mogą wystąpić pewne różnice. W przypadku spółek prywatnych zazwyczaj występuje mniej wspólników. Co więcej, akcje charakteryzują się mniejszą płynnością obrotu. W przypadku spółek z o.o. łatwiejsze jest dotarcie do osób będących właścicielami akcji. Dane udziałowców powinny bowiem znajdować się w jawnym rejestrze sądowym.
Zapoznaj się również z artykułem: Sprzedaż udziałów w spółce – jak to zrobić i czym to skutkuje?
Fuzje jest to inna nazwa na transakcje połączeniowe. Za ich pośrednictwem możliwe jest powstanie zupełnie nowej spółki lub przeniesienie majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą. W przypadku przejęcia spółki kontrolę nad spółką przenosi się z jednego inwestora na innego. W większości przypadków przejęcia oraz fuzje mają przyjazny charakter. To oznacza, że odbywają się za zgodą zaangażowanych podmiotów. Fuzje to zazwyczaj połączenie się dwóch lub więcej przedsiębiorstw. W niektórych przypadkach w wyniku fuzji powstaje nowe przedsiębiorstwo. Akcjonariusze otrzymują w konsekwencji akcje już w ramach nowej spółki. W przypadku fuzji innego typu przedsiębiorstwo będące nabywcą zachowuje swoją podmiotowość.
Samo istnienie zjawisk takich jak przejęcia spółek nie są niczym niepożądanym. Często umożliwiają rozwój firm. Przyjazne przejęcie spółki nie narusza niczyich interesów. Warunki transakcji są w jasny sposób ustalone. Wrogie przejęcie może natomiast naruszać interesy zarówno samej spółki, jak i akcjonariuszy, a nawet pracowników. Nie zawsze jednak wrogie przejęcia muszą nieść negatywne konsekwencje dla spółki. Czasem umożliwiają jej dalszy rozwój. Bywa, że przejęcie spółki ma wrogi charakter jedynie wobec osób, które są członkami zarządu lub rady nadzorczej. Osoby te wskutek wrogiego przejęcia tracą bowiem swoje wpływy w danej spółce.
Jednym z motywów stojących za zastosowaniem wrogiego przejęcia może być m.in. nieodpowiednie dotychczasowe zarządzanie przez osoby stojące na czele spółki. Wrogich przejęć dokonują jednak w większości przypadków konkurenci danej spółki. Ich celem jest w takim przypadku zlikwidowanie lub osłabienie swojego konkurenta. Wrogie przejęcia mogą mieć wpływ m.in. na to, czy interesy państwa podlegają odpowiedniemu zabezpieczeniu. Mogą bowiem w znaczący sposób wpłynąć na pozyskiwanie inwestorów krajowych oraz zagranicznych. Jeśli natomiast chodzi o akcjonariuszy w danej spółce, jej przejęcie może mieć zróżnicowane konsekwencje. Z jednej strony może dać możliwość sprzedania swoich akcji po opłacalnych cenach. Wrogie przejęcia mogą też mieć konsekwencje niepożądane nie tylko dla zarządu. Skutki mogą być widoczne również dla wspomnianych akcjonariuszy, kiedy to dojdzie do sprzedaży najcenniejszych aktywów.
Przyjazne przejęcie spółki ma wiele zalet dla obu stron ewentualnego kontraktu. Przejmowana firma może między innymi zyskać więcej możliwości rozwoju swojej działalności. Efektem tego typu działań może być między innymi możliwość ekspansji na nowe rynki. W przypadku przejęcia przyjaznego obydwie strony zaangażowane w ten proces zyskują określone benefity. Obopólna satysfakcja stron jest zdecydowanie bardziej prawdopodobna niż w przypadku np. wrogiego przejęcia spółki. Wrogie przejęcie spółki jest zazwyczaj dużym ryzykiem dla przejmowanego podmiotu. Jednym z ryzykownych efektów może być nawet likwidacja danej spółki. W przypadku wrogich przejęć może się zdarzyć, że podmiot konkurencyjny wobec przejmowanej firmy, będzie chciał skorzystać z wypracowanego przez nią prestiżu. Niekoniecznie jednak pojęć takich, jak wrogie przejęcie używa się, biorąc pod uwagę jedynie cel przejęcia danego przedsiębiorstwa.
Kiedy występuje wrogie przejęcie, przedstawiciele spółki przejmowanej wyrażają swój sprzeciw. Przejęcie takie ma zatem bez ich zgody. Zaznaczyć należy, że wrogie przejęcia mogą dotyczyć nie tylko dużych przedsiębiorstw, ale również małych firm. Na wrogie przejęcia najbardziej narażone są firmy o złej sytuacji finansowej. Wrogie przejęcie jest również łatwiejsze wtedy, kiedy pakiety akcji są mocno rozdrobnione. W przypadku wrogich przejęć traci się kontrolę nad danym przedsiębiorstwem. Jest to zatem dla właścicieli przedsiębiorstwa jedna z najbardziej niepożądanych możliwości. W przypadku wrogiego przejęcia dana spółka może nawet zakończyć swoją działalność. Należy ponadto zaznaczyć, że nie zawsze, by zyskać kontrolę nad spółką, konieczne jest zyskanie większości ogółu głosów. Czasem może się okazać, że aby przejąć kontrolę, potrzebna jest niewielka liczba akcji, która jednak jest większa niż liczba akcji posiadanych przez pozostałych akcjonariuszy.
By nie dopuścić do wrogiego przejęcia skutki, mogącego skutkować zmianą jej polityki lub zmianami na stanowiskach, warto zadbać o wdrożenie odpowiednich środków zaradczych. Wrogie przejęcie spółki zazwyczaj występuje bowiem w sytuacji, kiedy to jej akcje są mocno rozproszone. Jeśli dana spółka posiada swojego akcjonariusza wiodącego, sprawującego kontrolę nad spółką, mniej prawdopodobne jest przejęcie władzy nad spółką bez zgody owego akcjonariusza.
Jednym z pierwszych kroków mających na celu zapobieganie wrogim przejęciom jest analiza aktów prawnych. Niezbędne może się okazać również stworzenie regulacji, które zmniejszą prawdopodobieństwo wrogiego przejęcia. Do tego typu regulacji może należeć między innymi wprowadzenie przepisów, które zapewnią większą kontrolę nad sprzedażą udziałów czy też konieczność uzyskiwania zgody w przypadku przeprowadzania działań związanych ze wspomnianą sprzedażą. Jeśli zapewni się w spółce większą kontrolę nad zakupem udziałów w niej, istnieje mniejsze prawdopodobieństwo, że zakupu dokona np. przedstawiciel konkurencyjnego przedsiębiorstwa. Możliwe regulacje prawne, zapewniające bezpieczeństwo mogą dotyczyć również ustaleń wzajemnych stosunków pomiędzy wspólnikami w spółce. Do innych uprawnień mających na celu ochronę spółki przed wrogim przejęciem należą również osobiste prawa danego akcjonariusza. Wybrany akcjonariusz może mieć między innymi prawo do powoływania lub odwoływania członków zarządów. Może on również dysponować tzw. złotą akcją.
Złota akcja jest to akcja, która daje możliwość wpływania na strategiczne decyzje w spółce. Jest to rozwiązanie, które stosuje się zazwyczaj w celu zapobiegania podejmowaniu niekorzystnych decyzji. Złota akcja daje jej posiadaczowi szereg przywilejów w spółce. Akcjonariusz posiadający złotą akcję zyskuje pozycję niepodważalną w danej spółce. Posiadacz złotej akcji może m.in. decydować, jakiego typu decyzji nie można podejmować bez jego obecności. W przypadku spółek publicznych niemożliwe jest jednak stosowanie uprzywilejowanych akcji. Jeśli natomiast chodzi o jej stosowanie w przypadku spółek prywatnych, złota akcja powinna mieć związek z wielkością zaangażowania akcjonariusza pod względem inwestowanego kapitału.
Spółki mogą emitować także akcje bez prawa głosu. Poprzez tego rodzaju działania podmioty będące potencjalnym zagrożeniem dla integralności spółki mimo posiadania akcji, nie będą mogły decydować w kluczowych kwestiach. Wrogie przejęcie spółki może bowiem polegać poza przejęciem akcji spółki również na zyskaniu prawa głosu przez akcjonariuszy, co umożliwi wrogim podmiotom podejmowanie istotnych decyzji.
Jednym ze stosowanych rozwiązań mających na celu zapobieganie wrogim przejęciom jest również prawo pierwokupu. By zapobiec wrogim przejęciom, stosuje się również umorzenie akcji. By takie działanie było możliwe, potrzebna jest zgoda akcjonariusza. W takiej sytuacji mamy do czynienia z umorzeniem dobrowolnym. Jeśli natomiast dochodzi do umorzenia akcji bez zgody akcjonariusza, mamy do czynienia z umorzeniem przymusowym. W przypadku umorzenia przymusowego konieczna jest wypłata wynagrodzenia. Do innych możliwości zapobiegających wrogiemu przejęciu należy między innymi stworzenie takiego statutu spółki, który zapobiegnie działaniom wrogich podmiotów. Wyróżnia się również możliwość zastosowania prawa pierwszeństwa nabycia. W przypadku zastosowania tego rodzaju rozwiązania podmiot sprzedający akcję musi w pierwszej kolejności zaoferować sprzedawane akcje osobom będącym dotychczasowymi akcjonariuszami. Podobnie jak prawo pierwokupu, jest ono skierowane do dotychczasowych akcjonariuszy.
Dzięki wymienionym powyżej działaniom i środkom zapobiegawczym spółka zyska większe bezpieczeństwo. Jeśli mimo podjętych działań pojawi się zagrożenie wrogiego przejęcia, spółka może poszukać podmiotu konkurencyjnego wobec swojego największego konkurenta. W takiej sytuacji podmiot ten może wystosować ofertę, która niejako uratuje spółkę od niekorzystnego przejęcia. Podmiot konkurencyjny wobec podmiotu podejmującego wrogie działania ma postępować w przychylny sposób wobec dotychczasowego zarządu.
Zobacz też nasz artykuł o tym, kto może pełnić funkcję członka zarządu: https://smadwokaci.pl/art-18-ksh-kto-moze-pelnic-funkcje-czlonka-zarzadu/.
Wrogie przejęcie spółki może mieć miejsce na 2 sposoby. Pierwszy z nich polega na stopniowym wykupywaniu udziałów w spółce, którą wrogi podmiot zamierza przejąć. W przypadku drugiej strategii nabycia spółki pomija się negocjacje. Ofertę dotycząca zakupu spółki kieruje się bezpośrednio do akcjonariuszy. Organy kierownicze spółki nie są uprzedzane o podejmowanych działaniach. Wrogie przejęcie następuje zatem z pominięciem organów decyzyjnych spółki, która zostaje przejmowana.
Podsumowując, by zabezpieczyć się przed wrogim przejęciem, warto podjąć odpowiednie działania. W momencie pojawienia się groźby wrogiego przejęcia wybrnięcie z tego rodzaju sytuacji może okazać się dużo trudniejsze niż jej zapobieganie. W przypadku wątpliwości w kwestiach dotyczących przejęć spółek zachęcamy do kontaktu z naszą kancelarią adwokacką z Poznania.
