Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem mianowanym i dyplomowanym – ogólne sposoby

W poprzednim artykule skupiliśmy się nad problemem rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem z przyczyn dotyczących reformy oświaty. Postanowiliśmy w tym tekście przybliżyć Państwu regulacje z zakresu stosunków służbowych pomiędzy nauczycielami a szkołami. W odpowiedzi na artykuł dotyczący zwolnień z przyczyn wywołanych reformą, wielu z Państwa skierowało do nas zapytania dotyczące sytuacji nauczycieli, którzy są zwalniani z przyczyn jej niedotyczących. Kiedy możliwe jest rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem mianowanym i dyplomowanym? Przyjrzyjmy się temu bliżej.

Karta nauczyciela i zwolnienia nauczycieli dyplomowanych

Jak już wspomnieliśmy, przepisy ustawy wprowadzającej reformę są rozwiązaniem wyjątkowym, związanym z okresem przejściowym w polskiej oświacie. Normalnie kwestie związane ze zwalnianiem nauczycieli uregulowane są w kodeksie pracy, będącym źródłem prawa pracy oraz  ustawie z dnia 26 stycznia 1982r. – Karta Nauczyciela. Różnią się one w zależności od tego, czy zwalniany jest nauczyciel kontraktowy, stażysta, nauczyciel mianowany lub dyplomowany. W niniejszym wpisie omówimy te regulacje, które dotyczą nauczycieli mianowanych oraz dyplomowanych.

Dla nauczycieli dyplomowanych oraz mianowanych, karta nauczyciela stworzyła zupełnie inną sytuację prawną. Wynika to w przeważającej mierze z tego, że nauczycieli nie zatrudnia się na podstawie umów o pracę, lecz na podstawie mianowania.

Kiedy rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem mianowanym jest możliwe?

Oczywiście, nauczyciel zawsze może rozwiązać swój stosunek pracy na własny wniosek oraz za porozumieniem stron. Jednakże, przesłanek umożliwiających szkole jednostronne zwolnienie nauczycieli dyplomowanych i mianowanych jest kilka.

Zmiany organizacyjne w szkole

W pierwszej kolejności, są to zmiany organizacyjne w szkole. Dyrektor szkoły może rozwiązać stosunek pracy z nauczycielem w następujących przypadkach:

• całkowita lub częściowa likwidacja szkoły;
• zmiany organizacyjne powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole;
• zmiany planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć.

Rozwiązanie stosunku pracy z ww. przyczyn następuje zawsze na koniec roku szkolnego, po uprzednim trzymiesięcznym wypowiedzeniu.

Nauczyciel może bronić się przed zwolnieniem na dwa sposoby. Może złożyć wniosek o przeniesienie w stan nieczynny lub jeżeli jest to możliwe, wyrazić zgodę na ograniczenie zatrudnienia. Jeżeli na powyższe się nie zdecyduje, będzie przysługiwała mu odprawa w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Trzymiesięczny okres wypowiedzenia można skrócić do jednego miesiąca. Głównym warunkiem jest to, że szkoła wypłaci nauczycielowi odszkodowanie za pozostałą część okresu wypowiedzenia w wysokości wynagrodzenia liczonego jak za okres urlopu wypoczynkowego.

Inne przyczyny rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym – kryteria zwalniania nauczycieli

Dyrektor szkoły może także zwolnić nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego z następujących przyczyn:

• w wypadku czasowej niezdolności nauczyciela do pracy spowodowanej chorobą. Jeżeli okres tej niezdolności przekracza 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – 270 dni;
• orzeczenia przez lekarza przeprowadzającego badanie okresowe lub kontrolne o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy – bez wypowiedzenia;
• nauczyciel uzyska negatywną ocenę pracy, przy czym może to być ocena dokonana przez dyrektora szkoły wobec szeregowego nauczyciela lub ocena pracy dokonana przez kuratora oświaty;
• cofnięcia skierowania do nauczania religii, bez wypowiedzenia, na zasadach określonych w odrębnych przepisach;
• w przypadku dwukrotnego nieusprawiedliwionego niezgłoszenia się nauczyciela na badanie okresowe lub kontrolne.

Zwolnienia nauczycieli dyplomowanych – terminy

Termin rozwiązania stosunku pracy z przyczyn określonych powyżej jest inny dla każdej z tych przyczyn. Następuje on odpowiednio:

• gdy upływa okres czasowej niezdolności nauczyciela do pracy – z końcem tego miesiąca;
• wraz z końcem miesiąca, w którym dyrektor szkoły otrzymał ostateczne orzeczenie lekarskie o niezdolności nauczyciela do wykonywania pracy;
• pod koniec trzeciego miesiąca od otrzymania przez nauczyciela negatywnej oceny pracy;
• cofnięcie skierowania do nauczania religii – pod koniec miesiąca.
• dyrektor otrzymał informacje o niestawiennictwie nauczyciela na badaniach okresowych lub kontrolnych – pod koniec miesiąca.

Kwestia odprawy

Karta Nauczyciela przewiduje prawo nauczyciela do świadczenia w postaci odprawy. Okoliczności oraz zasady przyznawania tego świadczenia uregulowano w art. 20, 28 i 87 Karty Nauczyciela. W przypadku zwolnienia z powyższych przyczyn odprawa przysługuje jedynie za zwolnienie z powodu orzeczenia niezdolności do pracy lub cofnięcia skierowania do nauczania religii. Gdy nauczyciela zwolniono przez orzeczenie o niezdolności do wykonywania pracy, przysługuje takiej osobie odprawa. Jej wysokość to jednomiesięczne wynagrodzenie za każdy pełny rok pracy. Odprawa ta nie może jednak przekroczyć wynagrodzenia za sześć miesięcy pracy. W drugim przypadku – w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia za każdy pełny rok pracy na stanowisku nauczyciela religii, ale maksymalnie do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia.

O czym pamiętać podczas rozwiązywania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym i dyplomowanym?

Należy pamiętać, że w każdym z omówionych przypadków, przyczyna zwolnienia musi być rzeczywista, wskazana dokładnie oraz zrozumiała dla nauczyciela. W przypadku zwolnienia nauczyciela mianowanego z przyczyn organizacyjnych, w treści rozwiązania umowy powinno zostać także wskazane dlaczego akurat dany nauczyciel został zwolniony. W szkole powinny obowiązywać jasne kryteria zwalniania nauczycieli i na ich podstawie dokonuje się oceny zasadności zwolnienia. 

Adwokaci z naszej kancelarii adwokackiej z Poznania mają duże doświadczenie i wiedzę z wielu dziedzin prawa. Dzięki temu jesteśmy w stanie zapewnić Państwu pomoc prawną na najwyższym poziomie.