We wrześniu 2017 roku w życie weszła reforma systemu oświaty. Wprowadzono wówczas nową ustawę – Prawo oświatowe, która zastąpiła dotychczasową ustawę o systemie oświaty. Adresatom artykułu nie trzeba przypominać założeń reformy systemu oświaty, warto jednak zwrócić uwagę, że reformę wdrożono na podstawie ustawy. Przepisy wprowadzające ustawę mają charakter przejściowy i obowiązują niestety do dzisiaj.
Wdrożenie reformy spowodowało niejednokrotnie redukcję etatów w likwidowanych gimnazjach lub szkołach podstawowych, które je wchłonęły. Jest to konsekwencja redukcji oddziałów w szkołach. Ośmioletnie szkoły podstawowe mają już mniej godzin pracy do zaoferowania nauczycielom niż dotychczasowe sześcioletnie szkoły podstawowe i gimnazja łącznie.
Reforma zwiększyła liczbę oddziałów w szkołach ponadgimnazjalnych, jednak są one niechętne do oferowania pracy nauczycielom zatrudnionym wcześniej w szkołach podstawowych. Wpływ na sytuację ma też to, że organy prowadzące tych szkół są na ogół różne.
Choć reforma obowiązuje już półtorej roku i większość jej założeń udało się wprowadzić w życie, to jej reperkusje są dla nauczycieli odczuwalne do dziś.
Możliwość rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem z przyczyn organizacyjnych przewidywała i nadal przewiduje Karta Nauczyciela. Ustawa wprowadzająca reformę ustanowiła jednak własne, szczególne regulacje. Zezwalają one na terminację stosunku pracy nauczyciela w związku z reformą.
Jej regulacje stosuje się do wszystkich gimnazjów samorządowych (niezależnie od tego, czy są likwidowane, włączane w inną szkołę czy też przekształcane) oraz do innych szkół, jeżeli prowadzone są w nich klasy dotychczasowego gimnazjum, a także do zespołów szkół złożonych z gimnazjum oraz wyłącznie jednej innej szkoły.
Rozwiązanie umowy z nauczycielem z przyczyn związanych z reformą ma dwa tryby. Wybór trybu wydaje się być uzależniony od roku szkolnego, w których terminacja stosunku pracy ma nastąpić.
W ramach pierwszego trybu, jeżeli nie można dalej zatrudniać nauczyciela ze względu na wygaszanie gimnazjów, to dyrektor szkoły mógł przenieść go z dniem 1 września 2017 r. lub 1 września 2018 r. w stan nieczynny. Jeżeli nauczyciel nie wyraził zgody na przeniesienie, można było z nim rozwiązać stosunek pracy. Co istotne, od przeniesienia w stan nieczynny nie można było wnieść odwołania do sądu pracy. Po sześciomiesięcznym okresie pozostawania w stanie nieczynnym stosunek pracy rozwiązywał się automatycznie.
W przypadku braku zgody na przeniesienie w stan nieczynny, stosunek pracy rozwiązywał się z końcem roku szkolnego, po trzymiesięcznym wypowiedzeniu. Powyższa procedura stanowi ogromną zmianę w dotychczasowej regulacji rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem. Jest to zmiana na korzyść pracodawcy. Wynika to z tego, że powyższy tryb przewidziany został z myślą, aby stosować go w latach szkolnych 2016/17 oraz 2017/18.
Przedłużono jednak możliwość jego stosowania aż do dnia 29 lutego 2020 r. w stosunku do nauczycieli niektórych szkół.
Drugi tryb dotyczy z kolei dotyczy ostatniego roku szkolnego, w którym wygaszana będzie działalność gimnazjów, tj. roku szkolnego 2018/2019. Daje on dyrektorom szkoły możliwość rozwiązania z nauczycielem stosunku pracy za trzymiesięcznym wypowiedzeniem. Skutek wypowiedzenia następuje na koniec roku szkolnego, jeżeli jego dalsze zatrudnienie nie jest możliwe ze względu na zmiany organizacyjne wprowadzone reformą.
Nie ma w tym trybie (w przeciwieństwie do odpowiednika z Karty Nauczyciela) ani obowiązku konsultacji zwolnienia z zakładową organizacją związkową, ani też szczególnej ochrony stosunku pracy, co daje dyrektorom szkół ogromną swobodę w dokonywaniu zmian kadrowych.
Wyżej omówiony tryb można stosować do dnia 30 maja 2019 r.
Co istotne, w okresie obowiązywania ustawy wprowadzającej reformę nie stosuje się wobec nauczycieli objętych jej przepisami niektórych postanowień Karty Nauczyciela. Terminacja z nauczycielami stosunków pracy w ramach dwóch ww. trybów wymaga umiejętnego oraz bardzo ostrożnego stosowania przepisów ustawy wprowadzającej reformę oraz Karty Nauczyciela.
Prawdopodobieństwo wystąpienia sporu jest tutaj duże, a wobec tych skomplikowanych przepisów nietrudno jest o popełnienie błędu. Może on niweczyć podjęte działania, przez co zalecić należy ostrożność w stosowaniu przepisów przejściowych ustawy wprowadzającej reformę.
W naszym następnym artykule dowiedzą się Państwo, jakie działania należy podjąć przy rozwiązaniu stosunku pracy z nauczycielem mianowanym i dyplomowanym.
