Wypłata zasiłku chorobowego jest jednym z częściej wyszukiwanych tematów dotyczących prawa pracy. W niniejszym artykule weryfikujemy, komu przysługuje zasiłek chorobowy. Sprawdzamy także, jakie są terminy na jego wypłatę, a także jak przebiega procedura wypłaty zasiłku przez ZUS i pracodawcę. Poznaj więcej szczegółów dotyczących wypłaty zasiłku!
Pracownik z zasiłku chorobowego może skorzystać w sytuacji czasowej niezdolności do pracy. Zyskuje wtedy w pierwszej kolejności wynagrodzenie chorobowe, a następnie zasiłek chorobowy. Wypłata zasiłku albo wynagrodzenia chorobowego zależy od tego, jak długo będzie się przebywać na zwolnieniu oraz kto wypłaca świadczenie. Jeśli pracujemy w firmie, która zatrudnia ponad 20 osób, pracodawca początkowo wypłaca wynagrodzenie chorobowe. Wynagrodzenie takie opłaca się z jego środków. W pierwszych dniach choroby otrzymujemy zatem świadczenie z budżetu firmy.
Zgodnie z informacjami zawartymi na stronie ZUS by wypłata zasiłku chorobowego była możliwa, pracownik musi mieć ubezpieczenie chorobowe. Ubezpieczenie takie jest konieczne, jeśli pracuje się na etacie. Jeśli jest się zatrudnionym na podstawie innej umowy cywilnoprawnej, ubezpieczenie jest możliwe, ale nie stanowi konieczności. Ubezpieczenie chorobowe jest obowiązkowe dla pracowników, z wyłączeniem prokuratorów czy sędziów. Obowiązkiem tym są objęci także członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Obejmuje on także osoby odbywające służbę zastępczą.
Ubezpieczenie chorobowe jest natomiast nieobowiązkowe dla przedsiębiorców oraz osób z nimi współpracujących. Obowiązek ubezpieczenia chorobowego nie obejmuje osób duchownych. Brak obowiązku dotyczy także osób wykonujących pracę nakładczą oraz doktorantów otrzymujących stypendium doktoranckie. Jeśli jest się pracownikiem bądź zleceniobiorcą, składki do ZUS-u przekazywane są przez pracodawcę. Przedsiębiorcy natomiast muszą odprowadzać składki samodzielnie.
Jak wygląda sytuacja, jeśli chodzi o termin wypłaty wynagrodzenia chorobowego przez pracodawcę? Pracodawca płaci wynagrodzenie chorobowe przez pierwsze 33 dni niezdolności do pracy, a następnie wypłatę przejmuje ZUS.
Zasiłek chorobowy wypłaca się na podstawie zwolnień lekarskich. Wysokość wynagrodzenia chorobowego zależy od okresu, na który lekarz wystawił zwolnienie lekarskie, co wpływa na liczbę dni roboczych objętych świadczeniem. To od zwolnienia chorobowego zależy czas, w jakim pracownik otrzyma świadczenie. Na każdym dokumencie wydanym przez lekarza podaje się powód jego otrzymania. Powód ten zaznacza się na podstawie obowiązującego systemu kodyfikacyjnego. Kod ten stanowią następujące po sobie litery alfabetu, które opisują przyczynę niezdolności do pracy:
A — niezdolność do pracy występująca po przerwie, spowodowana tą samą chorobą, która była przyczyną wcześniejszej niezdolności,
B — podczas ciąży,
C — skutek nadużywania alkoholu,
D — niezdolność do pracy spowodowana gruźlicą,
E — efekt choroby zakaźnej.
Wypłacanie zasiłku ma zatem miejsce wyłącznie przez pewien czas. Czas ten nazywa się okresem zasiłkowym. Jego wymiar podlega regulacjom prawnym. Dzięki temu możliwe jest orzeczenie, kto powinien wypłacać zasiłek. Regulacje te decydują, w jakiej sytuacji zasiłek chorobowy wypłaca pracodawca, a kiedy Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Podstawę prawną do wypłaty zasiłku chorobowego stanowi ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Wypłata zasiłku chorobowego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych następuje od 34. dnia naszej choroby. Jeśli natomiast skończyło się 50 lat — od 15. dnia niezdolności. Skrócony czas stosuje się od następnego roku kalendarzowego po roku, w którym ukończyło się 50 lat. Płatnik składek, którym jest pracodawca, ma obowiązek przekazywania dokumentacji do ZUS w terminie, aby pracownik mógł otrzymać zasiłek chorobowy.
Termin wypłaty świadczenia następuje po stwierdzeniu prawa do świadczenia. Nie może być dłuższy niż 30 dni od momentu dostarczenia dokumentów przez pracodawcę. Do niezbędnych dokumentów, potwierdzających prawo do uzyskania zasiłku, zalicza się m.in. zaświadczenie lekarskie. Kolejnym ważnym dokumentem jest zaświadczenie płatnika składek, które pracodawca musi dostarczyć do ZUS. Inne dokumenty zależne są od rodzaju wypłacanego zasiłku. Uregulowano je w rozporządzeniu z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków.
Termin 30 dni obowiązuje także w przypadku wypłaty świadczenia z zasiłku wypadkowego. W pewnych okolicznościach termin ten może ulec wydłużeniu. Dotyczy to np. sytuacji, kiedy przeprowadzane jest postępowanie wyjaśniające. Jeżeli w wypłacie zasiłku nastąpi nieuzasadnione opóźnienie, za które odpowiada ZUS, będzie on zobowiązany do wypłaty odsetek. Ich wysokość ustalono w Ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Jeśli wystąpi opóźnienie, za które ZUS nie ponosi odpowiedzialności, obowiązek ten nie występuje.
W niektórych okolicznościach możliwe jest obniżenie wysokości zasiłku chorobowego. Ma to miejsce, zwłaszcza gdy zwolnienia lekarskiego nie doręczono w wymaganym terminie. W takiej sytuacji wysokość zasiłku chorobowego można zmniejszyć nawet o 25%. Obniżenie wysokości świadczenia możliwe jest nie tylko w przypadku świadczenia wypłacanego przez ZUS. Wypłacana kwota może uleć obniżeniu także wtedy, gdy zasiłek chorobowy wypłaca pracodawca.
Maksymalny czas, przez jaki może zostać wypłacany zasiłek chorobowy to 182 dni. Czas ulega wydłużeniu, jeżeli niezdolność do pracy ma miejsce w czasie ciąży lub jest efektem przebytej gruźlicy. Po wyczerpaniu limitu zasiłku chorobowego pracownik może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne.
Od czego zależy wypłata zasiłku chorobowego, jeśli jesteś pracownikiem? Przyjęło się, że kwota stanowi procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przed powstaniem niezdolności do pracy. Jeśli natomiast jest się ubezpieczonym jako zleceniobiorca lub prowadzi się działalność gospodarczą, zasiłek chorobowy jest wypłacany w wysokości uśrednionej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe z czasu przed powstaniem niezdolności do pracy. Wysokość zasiłku chorobowego jest równa 80% podstawy wymiaru zasiłku. Kobiety w ciąży mają natomiast prawo do 100%. Pracownicy poddający się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów również mają prawo do 100% wynagrodzenia chorobowego. Pełne świadczenie przysługuje także osobom będącym ofiarami wypadku przy pracy oraz osobom, które oddają narządy lub tkanki do przeszczepu. 100% stawki otrzymają także ci, których niezdolność do pracy jest spowodowana np. chorobą zawodową.
Jeśli pracownik przebywa w szpitalu, przysługuje mu zasiłek chorobowy równy 70% podstawy wymiaru zasiłku. Jeśli przekroczył 50. rok życia, otrzymywane przez niego wynagrodzenie chorobowe będzie wynosić 80% podstawy także podczas jego pobytu w szpitalu. Dopiero gdy pracownik będzie przebywał w szpitalu przez czas dłuższy niż 33 dni, wysokość zasiłku spadnie do 70% podstawy. Podstawa wymiaru zasiłku oznacza przychód będący podstawą wymiaru składki po potrąceniu składek na ubezpieczenie społeczne. Więcej na temat praw kobiet w ciąży przeczytasz w naszym poprzednim wpisie. Zasiłek chorobowy wypłacany jest na bieżąco po stwierdzeniu przysługujących uprawnień. Wypłata może mieć miejsce za pośrednictwem przelewu bankowego na konto lub przekazu pocztowego.
Ubiegając się o roszczenie z tytułu zasiłku chorobowego, należy pamiętać, że przedawnia się ono po upływie 6 miesięcy. Czas ten liczy się od ostatniego dnia okresu, za który przysługuje zasiłek. Jeśli natomiast zgłoszenie roszczenia było niemożliwe lub nie zgłosiło się roszczenia z przyczyn niezależnych, termin ten liczy się od dnia ustania przeszkody. Jeżeli wypłata zasiłku chorobowego nie była możliwa ze względu na błąd ZUS, prawo do zasiłku przedawnia się po upływie 3 lat.
Istnieją pewne okoliczności, w wyniku których procedura wypłaty zasiłku chorobowego przez ZUS lub pracodawcę, nie zostanie uruchomiona. Są to sytuacje, w których np. jest się niezdolnym do pracy, ale zachowuje się prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych. Zasiłek nie zostanie wypłacony także w okresie urlopu bezpłatnego lub odbywania kary pozbawienia wolności. Zasiłku chorobowego nie otrzyma osoba, której niezdolność do pracy jest efektem przestępstwa lub wykroczenia.
Nie dostanie go także ten, kto spowodował wypadek przez nadużycie alkoholu. Zasiłku chorobowego nie otrzymamy także, jeśli w niewłaściwy sposób wykorzystaliśmy zwolnienie lekarskie. Należy przy tym pamiętać, że ZUS może dodatkowo skontrolować osobę przebywającą na zwolnieniu. Zasiłku nie otrzyma się także, gdy naruszy się przepisy BHP, co przyczyni się do wypadku. Wypłata zasiłku zostanie również wstrzymana, gdy będzie się nietrzeźwym lub pod wpływem środków odurzających. Inną przesłanką jest odmowa wzięcia udziału w badaniu, w sytuacji, gdy występuje podejrzenie, że jest się pod wpływem substancji psychotropowych lub odurzających.
Świadczenie z ZUS wypłaca się w sytuacji, gdy pracodawca zgłasza do ubezpieczenia poniżej 20 ubezpieczonych. Jeśli pracodawca zatrudnia mniej osób, wniosek o zasiłek należy złożyć do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Zasiłek chorobowy przysługuje osobom ubezpieczonym w ZUS, które regularnie odprowadzają składki na ubezpieczenie chorobowe. Jeżeli natomiast ZUS odmawia wypłaty zasiłku chorobowego, decyzję odmowną wydaje się w terminie 30 dni od dnia złożenia przez nas dokumentów, które konieczne są do stwierdzenia uprawnienia do zasiłku. W przypadku długotrwałej niezdolności do pracy, po wyczerpaniu limitu zasiłku chorobowego, pracownik może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne.
Jeśli wydana decyzja nas nie satysfakcjonuje, możemy się od niej odwołać. W takiej sytuacji powinniśmy wnieść odwołanie do sądu rejonowego, wydziału pracy i ubezpieczeń społecznych. Mamy na to miesiąc. Czas ten liczy się od dnia doręczenia decyzji. Pismo należy dostarczyć nie bezpośrednio do sądu, ale za pośrednictwem oddziału ZUS wydającego decyzję. Od wyroku sądu rejonowego przysługuje nam dodatkowo odwołanie do sądu okręgowego. Jeśli zamierzamy złożyć takie odwołanie, przysługujący nam termin wynosi 14 dni. ZUS może wstrzymać wypłatę zasiłku w sytuacji, gdy ustanie do niego prawo. Wstrzymanie zasiłku może mieć miejsce także, gdy okaże się, że prawo do niego nigdy nie istniało. W sytuacji, gdy pracownik pobierał świadczenie nienależnie, traci on prawo do zasiłku. Kwoty, które już wypłacono, podlegają natomiast potrąceniu.
Jako adwokaci z Poznania, zapewniamy Państwu fachową pomoc prawną z zakresu prawa pracy. Oferujemy profesjonalne podejście i obsługę na najwyższym poziomie.