W poprzednim artykule poruszyłem kwestię zmian legislacyjnych (kodeks karny art 209) mających na celu ułatwienie ściągania alimentów. Poniżej chciałbym odnieść się do kwestii jak w praktyce wprowadzone zmiany wpłyną na ściąganie alimentów
Jak już była o tym mowa wprowadzony na podstawie ustawy nowelizującej art. 209 k.k. paragraf 4 stanowi:
Nie podlega karze osoba niepłacąca alimentów w przypadku spłacenia powstałej zaległości w terminie 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego.
Na mocy przywołanego przepisu postępowanie wszczęte przed prokuratorem zostanie umorzone wobec osoby niepłacącej alimentów jeśli zapłaci zaległość. Jest to bardzo silny bodziec dla takiej osoby, albowiem gwarantuje jej, że pozostanie nadal osobą niekaraną. Należy także podkreślić, iż przywołany przepis ma charakter obligatoryjny. Prowadzący dochodzenie musi w takiej sytuacji umorzyć postępowanie.
Ważne, iż przepis nie nakłada na pokrzywdzoną żadnego obowiązku artykułowania tego, że domaga się spłaty. Inicjatywa w tej kwestii zależy tylko i wyłącznie od podejrzanego. Należy także podkreślić, iż bez znaczenia jest sposób w jaki spłata nastąpi. Może to być gotówką, przelewem, itp. Oczywiście podejrzany winien domagać się pokwitowania dokonanej spłaty w celu udokumentowania tego przed prowadzącym postępowanie.
W przypadku natomiast, w którym podejrzany nie spłaci zaległości alimentacyjnej w sposób opisany powyżej wówczas prowadzący postępowanie przygotowawcze winien skierować akt oskarżenia do Sądu. W takiej sytuacji pokrzywdzony powinien złożyć w trybie art. 49a k.p.k. wniosek o naprawienie szkody, którą w tym wypadku określa wysokość zaległości alimentacyjnej. Ważne, aby wniosek został złożony do czasu zamknięcia przewodu sądowego na rozprawie głównej. Jeżeli powyższe zostanie dochowane, wówczas, zgodnie z art. 46 k.k. sąd nie ma możliwości i musi w przypadku skazania zasądzić również odszkodowanie od zobowiązanego do płacenia alimentów na rzecz uprawnionego.
Pokrzywdzony w procesie karnym to osoba, której dobro naruszono przez przestępstwo.
Wniosek o naprawienie szkody według art. 49a kpk można zgłosić do momentu zakończenia pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego na rozprawie głównej. Wniosek ten nie musi zawierać sprecyzowanych żądań oraz wysokości szkody. Może ograniczać się do żądania naprawienia szkody. Jednym ze sposobem dochodzenia roszczeń, które powstały na skutek przestępstwa jest złożenie wniosku o naprawienie szkody na podstawie art. 46 kk. Drugi sposób to wytoczenie powództwa cywilnego.
W artykule 46 kk zawarto informacje na temat środka karnego, jaki stanowi obowiązek naprawienia szkody. Powstaje on między innymi w przypadku skazania sprawcy za przestępstwo. Osoba poszkodowana w jego wyniku chcąc dochodzić swoich praw powinna złożyć wniosek w tej sprawie. Można tego dokonać ustnie lub pisemnie. Według art. 49a kpk taki wniosek może złożyć nie tylko poszkodowany, ale także prokurator. W przypadku stwierdzenia winy sąd nie może odmówić orzeczenia tego środka karnego. Obowiązek naprawienia szkody może dotyczyć zarówno szkody majątkowej jak i niemajątkowej.
Projekty dotyczące zmian w ściąganiu alimentów wprowadził w 2018 roku Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Następnie przyjęła go Rada Ministrów. Zmiany w alimentach będą jednak wprowadzane stopniowo. Jednym z głównych celów jest zawodowe zaktywizowanie osób będących dłużnikami alimentacyjnymi. Ma być to sposób na poprawienie ściągalności alimentów. Sposoby dłużników na niepłacenie zaległości alimentacyjnych to między innymi praca na czarno, a także za pomocą umów, na których zadeklarowano wynagrodzenie niższe niż faktycznie otrzymywane. Mają także zostać wprowadzone zmiany w przepisach ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W przypadku robót publicznych w pierwszej kolejności mają zostać zatrudniane osoby, które mają zaległości alimentacyjne.
Zobacz również artykuł: https://smadwokaci.pl/alimenty-na-dorosle-dziecko/
Do tej pory w przypadku postępowania egzekucyjnego komornik miał możliwości uzyskania danych na temat osoby posiadającej zaległości alimentacyjne. Mimo to sposoby zdobywania informacji oraz ich źródła były w istotny sposób ograniczone. Po wprowadzeniu zmian komornik będzie mógł uzyskać takie informacje zdecydowanie sprawniej. Dzięki temu szybsza będzie także egzekucja alimentów. Na wniosek komornika Zakłady Ubezpieczeń Społecznych będą musiały udostępniać takie informacje, jak np. imię i nazwisko dłużnika alimentacyjnego, jego adres zameldowania i zamieszkania, a także informacje o prawie do emerytury lub renty. Postępowanie dotyczące ścigania za alimenty ma także być zdecydowanie sprawniejsze. Komornik zyskuje także pewne obowiązki. Należy do nich między innymi konieczność informowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o prowadzonej egzekucji alimentów. Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie miał z kolei obowiązek udostępniania danych sądom, prokuratorom, a także wojewodom i innym organom, które wymieniono w ustawie.
Ściągania alimentów dotyczy wspomniany wcześniej art. 209 Kodeksu karnego. Niepłacenie alimentów wiąże się z odpowiedzialnością na gruncie prawa cywilnego. W obliczu zmian art. 209 k.k. wydaje się, że uprawnieni zdecydowanie częściej będą sięgać w kontekście odzyskiwania zaległości do omówionych instytucji prawa karnego. Jeżeli konieczność płacenia alimentów stwierdzono za pomocą wyroku sądu, uchylanie się od nich stanowi przestępstwo. Dochodzi do niego wtedy, kiedy zaległości alimentacyjne wynoszą minimum 3 miesiące. Kary, które grożą za niepłacenie alimentów to kara grzywny, ograniczenie wolności albo pozbawienie wolności. By egzekucja alimentów była jeszcze skuteczniejsza, wprowadzono także rozwiązania, które mają obciążać nie tylko dłużnika alimentacyjnego, ale także jego pracodawcę.
Zobacz również: Jak odbywa się odebranie praw rodzicielskich?
W przypadku problemów ze ściąganiem alimentów należy posiadać odpis wyroku. Można go uzyskać w sądzie. Gdy posiada się już wyrok należy złożyć wniosek o nadanie mu klauzuli wykonalności. W przypadku ściągania alimentów należy podać komornikowi wszystkie informacje na temat rodzica dziecka. Do najważniejszych danych należą adres, miejsce pracy oraz numery kont bankowych. W ten sposób odzyskiwanie należności będzie możliwe dużo szybciej.
Zobacz również: Egzekucja alimentów z zagranicy w Polsce: jak je uzyskać?
