Zaprzeczenie ojcostwa – jak wytoczyć pozew o zaprzeczenie ojcostwa?

W polskim prawie istnieje domniemanie prawne, na podstawie którego domniemywa się, że ojcem dziecka jest mąż matki. Oczywiście nie zawsze domniemanie takie jest zgodne z prawdą. Jeżeli w akcie urodzenia dziecka jako ojciec został wpisany mężczyzna, który nie jest nim w rzeczywistości, może się okazać, że pozew o zaprzeczenie ojcostwa będzie koniecznością.  Jak przebiega procedura? Wyjaśniamy poniżej.

Zaprzeczenie ojcostwa – jak należy je rozumieć?

Zaprzeczenie ojcostwa to udowodnienie, że osoba prawnie uznana za ojca dziecka, nie jest nim w rzeczywistości. Możliwość wytoczenia pozwu o zaprzeczenie ojcostwa ma matka dziecka, mąż matki, a także dziecko po uzyskaniu pełnoletności. Ustalenie ojcostwa natomiast polega na formalnym potwierdzeniu, że dana osoba jest biologicznym ojcem dziecka, co może być dokonane przez uznanie lub na drodze sądowej. Pozew o zaprzeczenie ojcostwa należy wnieść do sądu rejonowego.

Stanowi to wyjątek od zasady dotyczącej dochodzenia praw niemajątkowych przed sądami okręgowymi. Sąd właściwy miejscowo to natomiast sąd miejsca zamieszkania pozwanego. Jeżeli określenie miejsca zamieszkania pozwanego jest niemożliwe, sądem właściwym jest sąd miejsca zamieszkania powoda. Sprawy dotyczące zaprzeczenia ojcostwa prowadzi Wydział Rodzinny Sądu Rejonowego, który właściwy jest dla miejsca zamieszkania osoby, która wnosi pozew.

Domniemanie ojcostwa a zaprzeczenie – czym się różnią?

Domniemanie ojcostwa i zaprzeczenie ojcostwa to dwie różne instytucje prawa rodzinnego, które mają istotne znaczenie w kontekście ustalenia ojcostwa. Domniemanie ojcostwa to założenie prawne, zgodnie z którym przyjmuje się, że ojcem dziecka jest mąż matki, jeśli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa lub przed upływem 300 dni od jego unieważnienia. W praktyce oznacza to, że mąż matki dziecka automatycznie uznawany jest za ojca dziecka, co wiąże się z przysługującą mu władzą rodzicielską oraz obowiązkiem alimentacyjnym.

Z kolei zaprzeczenie ojcostwa to proces prawny, w którym domniemany ojciec lub matka dziecka mogą obalić to domniemanie, udowadniając, że dziecko nie pochodzi od domniemanego ojca. Zaprzeczenie ojcostwa następuje na podstawie dowodów, takich jak testy DNA, które jednoznacznie wykazują brak biologicznego pokrewieństwa między dzieckiem a domniemanym ojcem. W ten sposób możliwe jest ustalenie rzeczywistego stanu faktycznego i prawnego, co ma kluczowe znaczenie dla ochrony interesu społecznego oraz dobra dziecka.

Dowiedz się również, w jakich okolicznościach zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem będzie uzasadnione.

Dokumenty niezbędne do pozwu o zaprzeczenie ojcostwa

Składając pozew o zaprzeczenie ojcostwa, należy dołączyć szereg dokumentów, które są niezbędne do prawidłowego rozpatrzenia sprawy przez sąd. Jakie dokumenty będą potrzebne?

• Akt urodzenia dziecka – dokument ten potwierdza tożsamość dziecka oraz wskazuje na domniemanego ojca.

• Akt małżeństwa lub wyrok orzekający o rozwiązaniu albo unieważnieniu małżeństwa -niezbędne do potwierdzenia stanu cywilnego matki dziecka oraz domniemanego ojca.

• Dowody potwierdzające, że dziecko nie pochodzi od domniemanego ojca – mogą to być wyniki badań DNA, zeznania świadków, dokumenty medyczne itp.

• Odpis zupełny aktu urodzenia dziecka – jest to szczegółowy odpis aktu urodzenia, który zawiera dodatkowe informacje niezbędne w postępowaniu sądowym.

• Odpis aktu małżeństwa lub wyroku orzekającego o rozwiązaniu albo unieważnieniu małżeństwa – dokument ten jest wymagany, aby potwierdzić formalne zakończenie małżeństwa, jeśli miało to miejsce.

Kompletowanie tych dokumentów jest kluczowe dla prawidłowego przebiegu postępowania i zwiększa szanse na pozytywne rozpatrzenie pozwu o zaprzeczenie ojcostwa. Zaczerpnij również informacji o rozwodzie i dowiedz się, jak wygląda proces rozwodowy w praktyce!

Kiedy zaprzeczenie ojcostwa nie jest możliwe ze względu na dobro dziecka?

Istnieją jednak sytuacje, kiedy to pozew o zaprzeczenie ojcostwa nie jest możliwy. Zaprzeczenie ojcostwa jest niedopuszczalne w stosunku do pełnoletniego dziecka. Nie można wnieść go również w sytuacji, gdy dziecko, którego dotyczy pozew, nie żyje. Pozew o zaprzeczenie ojcostwa jest również niemożliwy w sytuacji, kiedy dziecko zostało poczęte w wyniku procedury medycznej, na którą mąż matki wyraził zgodę. W przypadku spraw dotyczących uznania ojcostwa za naczelną wartość uchodzi dobro dziecka. Ze względu na to, aby zapewnić dziecku prawną pomoc, wprowadzono krótkie terminy na ustalenie prawnych opiekunów dziecka.

Jak przebiega zaprzeczenie ojcostwa?

By zaprzeczenie ojcostwa było możliwe, osoba wnosząca pozew powinna udowodnić, że mąż matki nie jest biologicznym ojcem dziecka. Udowodnienie takie jest możliwe na podstawie testów DNA. Testy te są jedynym możliwym dowodem w zaprzeczeniu ojcostwa. W takim przypadku dopuszczalne są 2 możliwości, by ojcostwo potwierdzić lub zaprzeczyć. Strona wnosząca pozew o zaprzeczenie ojcostwa powinna na rozprawie zawnioskować o postanowienie sądu na przeprowadzenie badań DNA, które ustalają ojcostwo.

Dopuszczalne jest również posłużenie się gotową opinią biegłych z badań DNA, które zostały przeprowadzone wcześniej. Skutkiem zaprzeczenia ojcostwa jest ustanie wzajemnych praw i obowiązków między ojcem oraz dzieckiem. Dotyczy to m.in. dziedziczenia, ale również nazwiska dziecka i praw rodzicielskich. Warto zaznaczyć, że wytoczył powództwa o zaprzeczenie ojcostwa może mężczyzna, który uważa, że nie jest biologicznym ojcem dziecka, lub jego przedstawiciel ustawowy. Okoliczności takie jak ubezwłasnowolnienie lub choroba psychiczna mogą wpływać na możliwość złożenia powództwa.

Opłaty i wymogi

W przypadku wniesienia pozwu o zaprzeczenie ojcostwa konieczne są pewne opłaty. Osoba, która wnosi pozew, musi uiścić opłatę w wysokości 200 złotych od pozwu. Wpłata musi zostać dokonana w formie przelewu na konto bankowe sądu lub znaczka skarbowego. Kwotę należy uiścić w terminie wyznaczonym przez Sąd. Co więcej, przy wnoszeniu pozwu obowiązuje zaliczka, której wysokość ustalana jest przez Sąd. Podczas rozprawy możliwe jest powstanie także innych kosztów, które mogą być związane np. z przeprowadzeniem badań DNA.

Jeśli osoba wnosząca pozew nie ma możliwości, by uiścić tę kwotę, może ona złożyć wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych. W takiej sytuacji niezbędne będzie załączenie odpowiednich dokumentów, które stanowią potwierdzenie jej trudnej sytuacji materialnej. Warto również zaznaczyć, że osoby cierpiące na choroby psychiczne lub innego rodzaju zaburzenia psychiczne mogą mieć możliwość wytoczenia sprawy w określonym czasie po ustaniu swoich zaburzeń.

Istnieje kilka okoliczności, które mogą również być wystarczającym dowodem na to, że w okresie poczęcia dziecka, małżonkowie żyli w rozłączeniu oraz niemożliwe jest to, aby doszło między nimi do kontaktów cielesnych. Innym dowodem będzie również wykazanie, że mąż matki nie był w stanie obcować z nią np. ze względów zdrowotnych. W takiej sytuacji niekoniecznie wystarczające będzie samo przesłuchanie stron. Zazwyczaj potrzebne są również inne dowody.

Dowiedz się również, od czego zależą alimenty na dorosłe dziecko.

Terminy na wytoczenie powództwa o zaprzeczenie ojcostwa

Terminy na wytoczenie powództwa o zaprzeczenie ojcostwa są ściśle określone i różnią się w zależności od osoby wnoszącej powództwo. Przestrzeganie tych terminów jest kluczowe, ponieważ ich przekroczenie może skutkować oddaleniem powództwa. 

• Matka dziecka – ma rok od dnia, w którym dowiedziała się, że dziecko nie pochodzi od jej męża, ale nie później niż do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.

• Mąż matki – ma rok od dnia, w którym dowiedział się, że dziecko nie pochodzi od niego, ale nie później niż do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.

• Dziecko po osiągnięciu pełnoletności – ma rok od dnia, w którym dowiedziało się, że nie pochodzi od męża swojej matki. Oznacza to, że dziecko może wytoczyć powództwo najpóźniej do ukończenia 21. roku życia.

• Prokurator – może wytoczyć powództwo w każdym czasie, jednak jest związany jednym terminem – uzyskaniem przez dziecko pełnoletności.

Zaprzeczenie ojcostwa przez prokuratora

Udział prokuratora często kojarzy się z przestępstwem. Jego wzięcie udziału w sprawie nie oznacza jednak, że jakakolwiek strona jest podejrzewana o dokonanie przestępstwa. Jest ono natomiast równoznaczne jedynie ze skorzystaniem z należnych mu uprawnień.

Domniemany ojciec dziecka może złożyć pozew o zaprzeczenie ojcostwa wyłącznie w określonym terminie. Po jego upływie jedyną możliwością, jaka mu pozostaje, jest złożenie wniosku do prokuratora o podjęcie sprawy w jego imieniu. Wniesienie pozwu przez prokuratora odbywa się wyłącznie na wniosek osób zainteresowanych. Wniesienie pozwu przez prokuratora nie jest jednoznaczne z wystąpieniem przeciwko matce lub ojcu.

Prokurator w takiej sytuacji stoi na straży porządku oraz strzeże dobra dziecka. Jeśli prokurator stwierdzi, że ochrona interesu społecznego nie wymaga wszczęcia przez niego postępowania, nie podejmuje on działań. Aby mógł on wziąć udział w sprawie, konieczne jest wniesienie pozwu do prokuratury o zaprzeczenie ojcostwa W dalszym kroku prokurator może wystąpić z pozwem o zaprzeczenie ojcostwa na wniosek osoby zainteresowanej, która pozew taki złożyła.

Podjęcie decyzji o wystąpieniu z pozwem zależy wyłącznie od indywidualnej oceny prokuratora. Nie istnieją instrumenty prawne, które zmuszają go do podjęcia określonej decyzji. Jest ona zależna wyłącznie od zaistniałych okoliczności, nie regulują jej przepisy prawne. Prokurator, decydując się na wystąpienie z pozwem o zaprzeczenie ojcostwa, powinien kierować się naczelną zasadą prawa rodzinnego. Decyzji prokuratora nie można zaskarżyć, ale nie jest ona niezmienna.

Nasza kancelaria adwokacka z Poznania gwarantuje Państwu usługi na najwyższym poziomie. Jesteśmy świadomi delikatności kwestii, z którymi Państwo do nas przychodzą. Dzięki temu możliwa będzie skuteczna walka o Państwa prawa.