Rozwód to jedno z najtrudniejszych doświadczeń, z jakimi mogą zmierzyć się małżonkowie. Proces ten nie tylko kończy formalnie związek małżeński, ale także wiąże się z wieloma kwestiami prawnymi, emocjonalnymi i finansowymi. Jak wygląda rozwód i sam przebieg procedury? Z czym wiąże się proces rozwodowy i jaka jest od niego opłata? Na te i wiele innych pytań należy odpowiedzieć przed wniesieniem pozwu o rozwód. Zachęcamy do zapoznania się z poniższym artykułem.
Rozwód to postępowanie sądowe, które formalnie kończy małżeństwo. W trakcie tego procesu sąd orzeka o rozwiązaniu małżeństwa oraz ustala warunki, na jakich małżonkowie będą żyć po rozwodzie. W wyroku rozwodowym sąd może również rozstrzygać o kwestiach związanych z władzą rodzicielską, alimentami oraz podziałem majątku. W Polsce istnieją dwa główne rodzaje rozwodów: rozwód bez orzekania o winie oraz rozwód z orzeczeniem o winie.
Rozwód bez orzekania o winie jest procesem, w którym sąd nie przypisuje winy żadnemu z małżonków za rozkład pożycia małżeńskiego. Jest to często szybsza i mniej konfliktowa forma rozwodu. Z kolei rozwód z orzekaniem o winie polega na tym, że sąd ustala, który z małżonków ponosi winę za zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Tego rodzaju rozwód może mieć wpływ na wysokość alimentów oraz inne aspekty wyroku rozwodowego.
Procedura rozwodowa, jak wiele innych postępowań cywilnych, inicjowana jest na skutek wniesienia pozwu rozwodowego. Zgodnie z Art. 187 Kodeksu postępowania cywilnego pozew powinien czynić zadość warunkom pisma procesowego. O tym z kolei, co powinno zawierać pismo procesowe, szerzej mówi Art. 124 tego samego kodeksu:
Art. 126. [Ogólne warunki pism procesowych]
§ 1. Każde pismo procesowe powinno zawierać:
1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane;
2) imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
3) oznaczenie rodzaju pisma;
4) osnowę wniosku lub oświadczenia;
5) w przypadku gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub oświadczenia – wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie, oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów;
6) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
7) wymienienie załączników.
Dodatkowo pozew powinien zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania stron oraz PESEL-u powoda. Poza powyższymi pozew powinien zawierać:
dokładnie określone żądanie,
przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu,
informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia.
Sądem właściwym dla skierowania pozwu rozwodowego o rozwód jest Sąd Okręgowy, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma – sąd miejsca zamieszkania powoda (Art. 17 pkt 1 k.p.c. w zw. z Art. 41 k.p.c.). W praktyce najczęściej jest to sąd, w okręgu którego małżonkowie mieli miejsce zamieszkania. Opłata od pozwu wynosi 600 zł (Art. 26 ust. 1 pkt 1) ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).
Przeczytaj: Co zrobić, żeby nie doszło do rozwodu? Brak zgody na rozwód
Z tego powodu przebieg rozwodu różni się nieco od standardowego postępowania dotyczącego prawa cywilnego. Postępowanie rozwodowe obejmuje kilka etapów, w tym mediację, rozprawę sądową oraz ewentualne odwołania, co ma na celu skrócenie procesu i uniknięcie konfliktów.
Po pierwsze należy podkreślić, iż nawet w trakcie postępowania sąd może dążyć do utrzymania małżeństwa, jeśli uzna, że istnieją ku temu przesłanki. W takiej sytuacji sąd może skierować strony do postępowania mediacyjnego. W przypadku zawarcia ugody proces rozwodowy kończy się, a małżeństwo trwa. Jednakże gdyby strony nie osiągnęły kompromisu wówczas, mówiąc kolokwialnie sprawa wraca do sądu, który proceduje w dalszym ciągu.
W trakcie trwania procesu rozwodowego nie jest dopuszczalne powództwo wzajemne, a także nie można wszcząć odrębnej sprawy o rozwód bądź separację. Przy czym możliwe jest, aby druga strona również żądała orzeczenia rozwodu. Głównym celem postępowania dowodowego podczas przebiegu rozwodu jest ustalenie okoliczności dotyczących rozkładu pożycia, a także okoliczności dotyczących dzieci stron i ich sytuacji.
W tym zakresie sąd ustala również, czy ewentualny rozkład pożycia pomiędzy stronami nosi znamiona zupełności i trwałości. W kontekście przeprowadzenia postępowania dowodowego, strony mogą przedstawiać różne rodzaje dowodów, takie jak dokumenty i zeznania świadków, co jest kluczowe dla ustalenia faktów dotyczących sprawy rozwodowej – czy spełnione są przesłanki warunkujące możliwość orzeczenia rozwodu na gruncie przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Rozwiązaniem znacznie przyspieszającym przebieg rozwodu, w przypadku, gdy strony nie mają wspólnych małoletnich dzieci jest ograniczenie postępowania rozwodowego tylko do przesłuchania stron. Warto w tym kontekście podkreślić, iż w przepisie tym ustawodawca posługuje się pojęciem dzieci małoletnich, a więc takich, które nie ukończyły 18. roku życia.
W pozwie rozwodowym można dochodzić jednocześnie roszczeń alimentacyjnych – czy to na wspólne dzieci stron, czy na rzecz jednego z małżonków od drugiego małżonka. Nie jest możliwe dochodzenie tych roszczeń w innych postępowaniach, w czasie gdy trwa proces rozwodowy. To samo dotyczy kwestii władzy rodzicielskiej.
Sprawdź też, jak przebiega podział majątku po rozwodzie.
Zazwyczaj podczas procesu rozwodowego oprócz małżonków obecni są na sali tylko sędziowie i pełnomocnicy stron. Zazwyczaj w roli pełnomocnika występuje radca prawny lub adwokat. W tym przypadku należy udzielić pełnomocnictwa szczególnego, na potrzeby określonej sprawy rozwodowej. Czasami strony zgłaszają także chęć udziału tzw. męża zaufania, którym może być osoba bliska stronie. Mąż zaufania nie może jednak zabierać głosu podczas rozprawy. W pierwszej kolejności sąd sprawdza listę obecności i ustala, kto stawił się na rozprawie.
Dodatkowo weryfikuje, czy zawiadomienie zostało prawidłowo doręczone. Proces rozwodowy zaczyna się od zadania pytań rozwodzącym się małżonkom. Następny etap to przesłuchanie świadków. Małżonkowie mogą zadawać im pytania. Po przesłuchaniu świadków przesłuchuje się małżonków, którzy przedstawiają swoje stanowisko, a dodatkowo mogą odnieść się do zeznań świadków. Ostatnim etapem procedury rozwodowej jest ogłoszenie wyroku. Małżonek nie musi być obecny w czasie ogłaszania wyroku. Jeżeli jednak zamierza nie stawić się, należy złożyć wniosek o dostarczenie wyroku.
Dowiedz się więcej o tym, jak wygląda rozwód za porozumieniem stron.
Rozwód, w którym małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci, jest procesem bardziej skomplikowanym i wymaga szczególnej uwagi sądu w kwestiach dotyczących władzy rodzicielskiej oraz dobrobytu dzieci. Sąd okręgowy, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania powoda, przeprowadza postępowanie dowodowe, aby dokładnie zbadać sytuację rodzinną. W trakcie rozprawy rozwodowej sąd podejmuje decyzje dotyczące przyznania władzy rodzicielskiej, ustalenia kontaktów rodziców z dziećmi oraz wysokości alimentów na ich utrzymanie i wychowanie.
Przesłuchanie świadków oraz przesłuchania stron są kluczowymi elementami tego procesu, które pomagają sądowi w wydaniu sprawiedliwego wyroku rozwodowego. W przypadku, gdy rodzice nie są w stanie dojść do porozumienia, sąd może również powołać kuratora, który będzie sprawował nadzór nad realizacją postanowień dotyczących władzy rodzicielskiej.
Sąd przyznaje opiekę nad dziećmi, kierując się przede wszystkim ich dobrem. Może to oznaczać przyznanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców lub obojgu rodzicom wspólnie. W sytuacjach, gdy rodzice nie są w stanie dojść do porozumienia w kwestii opieki nad dziećmi, sąd może powołać kuratora, który będzie sprawował nadzór nad realizacją postanowień dotyczących władzy rodzicielskiej. Ważnym elementem postępowania rozwodowego jest również ustalenie kontaktów rodziców z dziećmi oraz wysokości alimentów na ich utrzymanie i wychowanie.
W przypadku rozwodu sąd okręgowy, odpowiadający miejscowi zamieszkania powoda, przeprowadza postępowanie dowodowe, aby dokładnie zbadać sytuację rodzinną i podjąć decyzję zgodną z najlepszym interesem dziecka. Przesłuchanie świadków oraz przesłuchania stron są kluczowymi elementami tego procesu, które pomagają sądowi w wydaniu sprawiedliwego wyroku rozwodowego.
Sprawdź także, w jakich okolicznościach możliwe jest odebranie praw rodzicielskich.
Pytania, które najprawdopodobniej padną podczas procesu rozwodowego będą dotyczyć między innymi szans na uratowanie małżeństwa. Dodatkowo strony mogą zostać zapytane o początki małżeństwa oraz miejsce zamieszkania. Sąd może także zapytać o okoliczności, które sprawiły, że w związku przestało się układać, by poznać przyczyny kryzysu. Podczas rozprawie rozwodowej, typowe pytania mogą obejmować szczegóły dotyczące więzi gospodarczej, fizycznej oraz duchowej, co jest istotne dla oceny sytuacji małżeńskiej. Pytania mogą dotyczyć więzi gospodarczej, fizycznej oraz duchowej. Jeżeli małżonkowie posiadają dzieci, najprawdopodobniej padną pytania dotyczące sytuacji majątkowej.
Uwzględniając powództwo, sąd orzeka o rozwiązaniu małżeństwa stron przez rozwód. Kluczowe etapy sprawy rozwodowej obejmują terminy rozpraw, przesłuchania świadków oraz kwestie dotyczące wyroków rozwodowych. Sąd prowadzi rozprawy i zadaje pytania w kontekście formułowania decyzji dotyczącej zakończenia małżeństwa.
Kwestię możliwych dodatkowych rozstrzygnięć w wyroku rozwodowym uregulowano w Art. 58 Kodesu rodzinnego i opiekuńczego. .r.o. Zgodnie z przytoczonym przepisem w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka (§1).
Dalej jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka (§2).
Dodatkowo sąd może w wyroku rozwodowym dokonać podziału majątku jeśli nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu rozwodowym (§3).
Sąd w wyroku rozstrzyga również o kosztach postępowania. Zrozumienie procedur i odpowiednie przygotowanie się do różnych etapów sprawie rozwodowej jest kluczowe dla pomyślnego przebiegu procesu. Oczywiście w sytuacji, w której sąd uzna, iż nie zostały spełnione ustawowe przesłanki orzeczenia rozwodu, oddala powództwo.
Nasza kancelaria adwokacka z Poznania zapewnia fachowe podejście dotyczące spraw rozwodowych. Mamy świadomość, że jest to sprawa niezwykle delikatna i wymagająca indywidualnego podejścia, dlatego gwarantujemy państwu rzetelną pomoc oraz obsługę prawną na najwyższym poziomie.
