Zaginięcie dziecka to jeden z najbardziej dramatycznych momentów, jakie mogą spotkać rodziców lub opiekunów. W takich chwilach liczy się każda minuta, a szybkie i skuteczne działanie może uratować życie. Choć trudno opanować emocje w sytuacji zagrożenia, kluczowe jest zachowanie spokoju i ścisła współpraca z Policją — to właśnie funkcjonariusze są odpowiednio przygotowani do prowadzenia akcji poszukiwawczych i koordynowania działań ratunkowych.
W niniejszym artykule wyjaśniamy, co należy zrobić natychmiast po stwierdzeniu zaginięcia dziecka, jak przebiega procedura zgłoszenia na Policji, jakie informacje są najważniejsze oraz w jaki sposób możesz realnie pomóc służbom w skutecznym poszukiwaniu zaginionego.
Zaginięcia dzieci to kwestie niezwykle indywidualne. Szczególnym czasem jest pod tym względem okres wakacyjny, kiedy zaginięć nieletnich odnotowuje się najwięcej. Powodem zaginięć dzieci mogą być różne czynniki, takie jak ucieczkę z domu, porwań czy przypadkowe oddalenie się. Powody zaginięć często różnią się od siebie. Najczęstszą przyczyną zaginięcia wśród najmłodszych jest niewłaściwa opieka rodziców. Czasem zdarza się, że tego rodzaju zaginięcia są spowodowane ich niedostateczną uwagą. To powoduje, że małe dziecko oddala się od rodzica, wykorzystując chwile nieuwagi. Dzieci giną nie tylko w wyniku przestępstw, ale także przez nieuwagę opiekunów na placu zabaw, plaży czy nad wodą. Często ostatni raz dziecko widziane jest w miejscu publicznym, co utrudnia poszukiwania.
Rzadziej przyczyną są przestępstwa takie jak porwania, w tym porwania rodzicielskie. Nie zmienia to faktu, że kontakt dziecka z obcymi ludźmi może być szczególnie niebezpieczne, dlatego ważne jest odpowiednie przygotowanie dziecka na sytuację, w której zetknie się z osobą nieznajomą. Nadmierne zaufanie dzieci do osób, których nie znają, może mieć niezwykle poważne konsekwencje. Ostatnią przyczyną zaginięć osób niepełnoletnich mogą być ucieczki z domu. Dotyczą one głównie osób w wieku nastoletnim.
Przeczytaj: Odebranie praw rodzicielskich – jakie są argumenty do odebrania praw rodzicielskich?
Definicja zaginięcia została zawarta w Zarządzeniu nr 48 Komendanta Głównego Policji z dnia 28 czerwca 2018 r. w sprawie prowadzenia przez Policję poszukiwania osoby zaginionej oraz postępowania w przypadku ujawnienia osoby o nieustalonej tożsamości lub znalezienia nieznanych zwłok, oraz szczątków ludzkich. Zaginięcie dziecka ma miejsce, kiedy uniemożliwione jest ustalenie miejsca jego pobytu. To z kolei przyczynia się do uniemożliwienia zapewnienia jemu ochrony życia, zdrowia lub wolności.
Na podstawie przytoczonego zarządzenia wyróżnia się 3 poziomy poszukiwania. Wyznaczają one priorytet oraz zakres dotyczący podejmowania czynności poszukiwawczych. Poziomy wyznacza się w zależności od kwestii takich jak występowanie ryzyka dla zdrowia lub życia osoby zaginionej.
Do tego poziomu zalicza się osoby, których zaginięcie może wiązać się z realnym i bezpośrednim występowaniem poważnego zagrożenia dla ich zdrowia i życia. Dla ratowania osób z tego poziomu konieczne jest natychmiastowe podjęcie czynności poszukiwawczych. Do tej grupy zaliczają się osoby małoletnie w wieku do 10 lat, osoby małoletnie w wieku od 10 do 13 lat, zaginione po raz pierwszy. Są to także osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji, a także osoby, które wymagają przyjmowania leków, których brak przyjęcia stanowi zagrożenie dla życia.
Do tej grupy zaliczane są także osoby, w przypadku których istnieje podejrzenie popełnienia przestępstwa przeciwko ich życiu lub wolności. Do poziomu 1. zalicza się także osoby, w przypadku których istnieje podejrzenie podjęcia przez nich próby samobójczej. Również, jeśli jakaś osoba zaginęła w warunkach atmosferycznych, które mogą stanowić dla niej zagrożenie, zaginięcie jest klasyfikowane do 1. poziomu.
Klasyfikuje się do nich te przypadki, w których istnieje podejrzenie wystąpienia zagrożenia dla życia, zdrowia lub wolności. Są to np. osoby małoletnie w wieku 14-18 lat zaginione po raz pierwszy. Do poziomu 2. zalicza się także osoby deklarujące po raz kolejny chęć popełnienia samobójstwa, lub te, których deklaracja popełnienia samobójstwa nie stanowiła realnych przesłanek spełnienia. Do tej grupy zaliczają się także wymagający stałego przyjmowania leków. W tej grupie jednak brak przyjęcia leku może stanowić zagrożenie dla zdrowia, jednak niekoniecznie zagrożenie życia.
Zaliczają się do niego osoby, których zaginięcie nie wiąże się z zagrożeniem zdrowia lub życia. Są to m.in. wyrażający wolę zerwania kontaktów ze swoją rodziną, oraz ci, którzy oddalili się od swojego miejsca zamieszkania w wyniku nieporozumień rodzinnych. Osoby co do których nie jest możliwe ustalenie przyczyn lub okoliczności zaginięcia, również zaliczają się do poziomu 3. Do tej grupy należą również osoby, które nie wymagają stałej opieki medycznej lub leków. Do ostatniego, trzeciego poziomu zalicza się również osoby małoletnie w wieku od 11 do 13 lat, zaginione po raz kolejny.
Zaginięcie dziecka należy zgłosić natychmiast, bez konieczności czekania 24 czy 48 godzin. Jeśli dziecko nie wróciło tam, gdzie miało być, nie można się z nim skontaktować, a znajomi nie wiedzą, gdzie jest – trzeba działać od razu. Każda informacja, nawet drobna, może pomóc policji w rozpoczęciu poszukiwań. Zgłoszenia dokonuje się osobiście na komisariacie, zarówno w miejscu zamieszkania, jak i w miejscu zaginięcia. Policja ma obowiązek przyjąć zgłoszenie, bez względu na czas, jaki upłynął. Zgłosić zaginięcie mogą rodzice, opiekunowie, świadkowie zdarzenia, pracownicy instytucji opiekuńczych, osoby mające uzasadnione podejrzenia przestępstwa, a w przypadku cudzoziemców – także przedstawiciele konsulatu.
Po zgłoszeniu Policja powinna wydać potwierdzenie jego przyjęcia. W przypadku odmowy należy zażądać pisemnego uzasadnienia. Policjanci mają obowiązek kontaktować się z osobą uprawnioną do informacji oraz poinformować o odnalezieniu dziecka, jeśli do tego dojdzie — o ile nie narusza to przepisów prawa. Warto śledzić strony internetowe służb i organizacji zajmujących się poszukiwaniami osób zaginionych, gdzie publikowane są aktualne informacje. W razie błędów lub zaniedbań ze strony Policji możliwe jest złożenie skargi – najpierw do przełożonych danej jednostki, a w dalszej kolejności do Rzecznika Praw Obywatelskich.
Jeśli poszukujesz informacji nie tylko z zakresu prawa karnego, ale również rodzinnego – sprawdź, jak przyznać alimenty na dorosłe dziecko.
W sytuacji zaginięcia dziecka należy ten fakt niezwłocznie zgłosić na Policję. Ważną i pomocną rzeczą może się okazać zabranie ze sobą zdjęcia dziecka. Działając w celu odnalezienia zaginionego dziecka, Policja będzie próbowała pozyskać jak najwięcej danych na jego temat. Każda informacja może okazać się przydatna i przyczynić do szybszego odnalezienia dziecka. Dlatego niezwykle istotne jest to, by niczego nie zatajać przed funkcjonariuszami. Informacje takie, jak ubiór czy przypuszczalne miejsce pobytu, mogą okazać się decydujące.
Przydatne w poszukiwaniach może być również przejrzenie ostatnio odwiedzanych stron internetowych, sprawdzenie bilingu rozmów telefonicznych, a także wyciągów z kart bankowych. Jeżeli dziecko posiada telefon komórkowy przy sobie, możliwe, że uda się je znaleźć na podstawie karty SIM. Dzięki informacjom pozyskanym od rodziców lub opiekunów zaginionych dzieci możliwe będzie szybsze ich odnalezienie.
Podczas opisu dziecka należy zwrócić uwagę na informacje takie, jak to, co w jego wyglądzie i zachowaniu zwraca uwagę (znaki szczególne). Należy także opisać rzeczy, które ma przy sobie. Ważne jest zwrócenie uwagi na to, w jakich miejscach lubi przebywać oraz jak zachowuje się w trudnych sytuacjach. Istotną informacją jest również to, jakie dziecko ma cechy charakteru.
Przeczytaj także: Zatarcie skazania – czy zatarcie skazania następuje automatycznie?
Jeśli zaginione dziecko jest w wieku szkolnym, warto jak najszybciej powiadomić szkołę i nauczycieli — mogą posiadać istotne informacje. Zanim jednak zgłosisz zaginięcie na Policji, sprawdź, czy dziecko nie poszło do bliskich, np. dziadków, znajomych czy kolegów. Należy także przeszukać dokładnie okolicę domu i sprawdzić, czy dziecko nie trafiło np. do szpitala. Kluczowe jest też ustalenie, gdzie było widziane po raz ostatni, i ponowne sprawdzenie tych miejsc.
Zgodnie z wytycznymi Portalu Child Alert, należy przekazać Policji informacje o ostatniej dobie z życia dziecka — czy wydarzyło się coś niepokojącego, jak dziecko na to zareagowało, czy miało problemy w szkole lub domu, albo kłótnie z rówieśnikami. Szczególną uwagę należy zwrócić na oznaki stresu, nerwowości czy wycofania się dziecka z kontaktów.
Bardzo ważne są również informacje o stanie zdrowia — należy poinformować, czy dziecko jest pod opieką psychologa lub psychiatry, z jakiego powodu oraz czy przyjmuje leki lub używa sprzętu medycznego. Wszelkie dane mogące pomóc w poszukiwaniach powinny być przekazane służbom, nawet jeśli wydają się nieistotne. Gdy poszukiwania się przedłużają, warto rozwieszać plakaty z wizerunkiem dziecka w często uczęszczanych miejscach.
W przypadku zaginięcia dziecka kluczowa jest szybka i dobrze skoordynowana współpraca wielu instytucji. System Child Alert, aktywowany w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia dziecka, angażuje nie tylko policję, ale również inne służby i organizacje. Jedną z najważniejszych jest Fundacja ITAKA, która oferuje wsparcie rodzinom, współpracując z Centrum Poszukiwań Osób Zaginionych Komendy Głównej Policji.
Organizacje pozarządowe i fundacje, oprócz pomocy rodzinom, pomagają również w nagłaśnianiu sprawy, docierając do lokalnej społeczności. Ich zaangażowanie może znacząco zwiększyć szanse na szybkie odnalezienie dziecka. Współpraca z różnymi podmiotami oraz gotowość do dzielenia się informacjami są kluczowe w działaniach poszukiwawczych.
Sprawdź również, jak w praktyce wygląda zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem.
Zaginięcie dziecka niesie za sobą poważne konsekwencje zarówno dla samego dziecka, jak i dla jego rodziny oraz całego otoczenia. Dla dziecka może to oznaczać bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia, wynikające z braku opieki, możliwego kontaktu z osobami niebezpiecznymi czy też narażenia na różnego rodzaju wypadki. W przypadku najmłodszych dzieci, które nie potrafią samodzielnie zadbać o swoje bezpieczeństwo, ryzyko to jest szczególnie wysokie.
Dla rodziny zaginięcie dziecka to ogromny stres i trauma, która może prowadzić do długotrwałych problemów emocjonalnych i psychicznych. Rodzice i bliscy często odczuwają bezradność, lęk oraz poczucie winy, co wpływa na ich codzienne funkcjonowanie i relacje z innymi. Ponadto, zaginięcie dziecka uruchamia skomplikowane i kosztowne działania poszukiwawcze, angażujące policję, służby ratunkowe oraz organizacje pozarządowe. Społeczność lokalna również odczuwa skutki zaginięcia dziecka, ponieważ często angażuje się w poszukiwania i wsparcie rodziny. Nierzadko sprawa związana z zaginięciem zyskuje medialny rozgłos, co może wpływać na poczucie bezpieczeństwa mieszkańców.
Regulacje prawne dotyczące systemu Child Alert również zawarto w Zarządzeniu nr 48, w rozdziale 4. Child Alert jest systemem rozpowszechniania wizerunku dziecka za pośrednictwem mediów. Uruchamiany jest na 12 godzin. Czas ten liczy się od momentu rozesłania komunikatu o zaginionej osobie małoletniej.
Głównym celem programu jest przyspieszenie i ulepszenie poszukiwania zaginionych dzieci oraz nastolatków. Dzięki współpracy Policji oraz mediów możliwe jest niezwykle szybkie rozpowszechnienie wizerunku zaginionego dziecka. Child Alert jest uruchamiany w sytuacjach, kiedy istnieje prawdopodobieństwo, że szerokie poinformowanie społeczeństwa o zaginięciu dziecka przyczyni się do szybszego jego odnalezienia. Jest to zatem narzędzie, które ma wspomagać standardowe działania Policji, które realizowane są niezależnie od uruchomienia alarmu. Aby możliwe było uruchomienie programu Child Alert, niezbędne jest spełnienie wszystkich warunków, które wymienione są na stronie systemu alarmowego. Warunki te to:
Komunikat dotyczący zaginięcia dziecka zawiera podstawowe informacje na jego temat. Są to wszystkie dane, które mogą być istotne ze względu na możliwość jego odnalezienia. Jeśli istnieje przypuszczenie, że uruchomienie Child Alertu może spowodować zagrożenie dla życia małoletniej osoby zaginionej, należy odstąpić od tej procedury. Uruchomienie systemu Child Alert następuje na wniosek kierownika jednostki Policji, która prowadzi poszukiwania zaginionego dziecka. Przed uruchomieniem procedury konieczne jest spełnienie kryteriów, które dopuszczają jej wszczęcie. Z chwilą uruchomienia procedury, uruchamiana jest specjalna linia telefoniczna 995. Pod nią zgłaszać można informacje dotyczące zaginionego dziecka.
