Szacuje się, że najniższą stawkę, czyli minimalne wynagrodzenie, zarabia w naszym kraju około 1,5 mln obywateli. Po wielu latach prób i dyskusji z dniem 1 stycznia 2017 r. wprowadzone zostaje Minimalne wynagrodzenie na umowę o zlecenie i umowy o świadczenie usług. Wszystko za sprawą ustawy z dnia 22 lipca 2016 r. (Dz. U. 2016.1265). Ile wynosi minimalna stawka godzinowa w 2022 roku i jak zmieni się to w roku 2023? Dowiesz się z tego artykułu!
W pierwszej kolejności należy wskazać, iż ustawodawca wprowadził do przedmiotowej ustawy definicję minimalnej stawki godzinowej. Zgodnie z dodanym art. 1 pkt 1a minimalna stawka godzinowa jest to minimalna wysokość wynagrodzenia za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług. Przysługuje ona przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi i musi być wypłacana co najmniej raz w miesiącu, w przypadku umów zawartych na okres dłuższy niż 1 miesiąc.
a) osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą zarejestrowaną w Rzeczypospolitej Polskiej albo w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej lub państwem Europejskiego Obszaru Gospodarczego, niezatrudniające pracowników lub niezawierające umów ze zleceniobiorcami albo
b) osoby fizyczne niewykonujące działalności gospodarczej, które przyjmują zlecenie lub świadczą usługi na podstawie umów, o których mowa w art. 734 i art. 750 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380 i 585), na rzecz przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584, z późn. zm.) albo na rzecz innej jednostki organizacyjnej, w ramach prowadzonej przez te podmioty działalności.
Zatem mówiąc najprościej, minimalna stawka godzinowa (minimalne wynagrodzenie na umowę o zlecenie) będzie pełniła taką funkcję jak minimalne wynagrodzenie w odniesieniu do umów o pracę. Za czynności podejmowane w ramach umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług zleceniodawca nie będzie mógł zatem płacić mniej niż wynika z ustawy.
Płaca minimalna, nazywana także wynagrodzeniem minimalnym jest to minimalna stawka za pracę w określonym wymiarze czasowym. Płaca minimalna ustalana jest przez państwo. Nie zależy ona od poziomu kompetencji pracownika. Przysługuje każdemu pracownikowi, niezależnie od pracy, jaką wykonuje.
2022 rok przyniósł zmiany w zakresie najniższej stawki godzinowej. W 2022 roku minimalne wynagrodzenie za pracę w ramach umowy o pracę wynosi 3100 złotych brutto. W 2021 roku natomiast najniższa krajowa była o 300 złotych niższa i wynosiła 2800 złotych. Należy przy tym zaznaczyć, że najniższa krajowa netto różni się od najniższej krajowej brutto. Minimalne wynagrodzenie netto jest to wartość, jaką pracownik otrzymuje po odliczeniu składek ZUS oraz zaliczki na podatek dochodowy. Płaca minimalna netto w 2022 roku po odliczeniu kwoty świadczeń wynosi 2363,56 złotych, zatem na składki i podatek w tym przypadku przeznacza się prawie 740 złotych. Wskazana kwota dotyczy pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę na pełen etat.
W naszym kraju od pewnego czasu funkcjonuje również minimalne wynagrodzenie dotyczące umów zlecenie, a także umów o świadczenie usług. Wynagrodzenie w takim przypadku określa się za pomocą minimalnej stawki godzinowej, która podobnie jak płaca minimalna w tym roku również wzrosła. W 2022 roku minimalna stawka godzinowa wynosi 19,70 złotych brutto za godzinę pracy. Stawka netto wynosi natomiast 13,91 złotych za godzinę. W przypadku tego typu umowy niezwykle istotne jest ustalenie sposobu, w jaki potwierdzany jest czas, który poświęcany jest na wykonywanie zleceń. Minimalna stawka godzinowa dla umowy zlecenia dotyczy osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, a także samozatrudnionych, prowadzących działalność jednoosobową, którzy przy tym samodzielnie wykonują zadania wynikające z umowy.
Wysokość najniższej krajowej w 2022 roku została ustalona na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z 14 września 2021 roku w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2022 r. Jak wynika z rozporządzenia, od 1 stycznia 2022 roku minimalne wynagrodzenie za pracę oraz minimalna stawka godzinowa wyniosły przytoczone wcześniej wartości. Pracując na ¾ etatu, najniższa krajowa jest równa 2100 złotych brutto. Pracując na pół etatu, zarobimy z kolei 1400 złotych brutto. Warto przy tym zwrócić uwagę na fakt, że osoby do 26 roku życia zwolnione są z podatku dochodowego. Uczniowie i studenci do 26 roku życia, którzy pracują na podstawie umowy zlecenia, otrzymają za godzinę pracy 18,30 zł, co wynika z faktu, że wynagrodzenie otrzymywane przez nich nie jest opodatkowane.
Zaznaczyć należy, że minimalne stawki nie obowiązują w przypadku umowy o dzieło. Zgodnie z regulacjami Państwowej Inspekcji Pracy, ten rodzaj umowy nie jest objęty ustawą o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. To dotyczy również sytuacji, kiedy pracownik otrzymuje wynagrodzenie prowizyjne.
Pojawiły się już rządowe propozycje dotyczące najniższej krajowej w 2023 roku. Jak wynika z projektów, minimalne wynagrodzenie za pracę ma od 1. stycznia 2023 roku wynieść 3490 złotych brutto. Oznacza to, że zgodnie z tymi założeniami wysokość płacy minimalnej netto wyniesie 2709 zł. Zgodnie z rozporządzeniem, minimalna stawka godzinowa w 2023 roku będzie wynosić 22,80 zł brutto / godzinę wykonanej pracy,
To jeszcze nie wszystkie zmiany. W 2023 roku minimalna stawka godzinowa i wynagrodzenie wzrośnie w dwóch etapach. Od 1. lipca 2023 płaca minimalna płaca będzie wynosić już 3600 złotych. Jeśli mowa o minimalnej stawce godzinowej, będzie ona wynosić 23,50 zł brutto.
W jaki sposób ustalana będzie wysokość minimalnej stawki godzinowej i ile ona będzie wynosić. Odpowiedź w tym zakresie daje art. 2 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu oraz ustawy o zmianie tej ustawy, o której mowa powyżej. Zgodnie z brzmieniem tych przepisów
Wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę jest corocznie przedmiotem negocjacji w ramach Rady Dialogu Społecznego. Rada Ministrów, w terminie do dnia 15 czerwca każdego roku, przedstawia Radzie Dialogu Społecznego:
1) propozycję wysokości minimalnego wynagrodzenia, a w związku z nowelizacją także propozycję wysokości minimalnej stawki godzinowej w roku następnym wraz z terminem zmiany wysokości tego wynagrodzenia
2) informację o wskaźniku cen w roku poprzednim;
3) informację o prognozowanych na rok następny: wskaźniku cen oraz wskaźniku przeciętnego wynagrodzenia;
4) wysokość przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym kwartale roku, w którym odbywają się negocjacje;
5) informację o wydatkach gospodarstw domowych w roku poprzednim;
6) informację o wskaźniku udziału dochodów z pracy najemnej oraz przeciętnej liczbie osób na utrzymaniu osoby pracującej najemnie w roku poprzednim;
7) informację o wysokości przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w roku poprzednim według rodzajów działalności;
8) informację o poziomie życia różnych grup społecznych;
9) informację o warunkach gospodarczych państwa, z uwzględnieniem sytuacji budżetu państwa, wymogów rozwoju gospodarczego, poziomu wydajności pracy i konieczności utrzymania wysokiego poziomu zatrudnienia;
10) wskaźnik prognozowanego realnego przyrostu produktu krajowego brutto.
Rada Dialogu Społecznego, po otrzymaniu propozycji i informacji, o których mowa w ust. 2, uzgadnia wysokość minimalnego wynagrodzenia, a także minimalnej stawki godzinowej w roku następnym w terminie 30 dni od dnia otrzymania propozycji. Należy podkreślić, iż wysokość minimalnej stawki godzinowej jest corocznie waloryzowana o wskaźnik wynikający z podzielenia wysokości minimalnego wynagrodzenia ustalonej na rok następny przez wysokość minimalnego wynagrodzenia obowiązującą w roku, w którym odbywają się negocjacje.
Tak ustalona wysokość minimalnego wynagrodzenia podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w drodze obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów. Dzieje się to w terminie do dnia 15 września każdego roku. W przypadku minimalnej stawki godzinowej do dnia 30 września każdego roku.
Ustawa z dnia 22 lipca 2016 r. (Dz. U. 2016.1265) o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz niektórych innych ustaw wprowadza również rozwiązania szczególne dotyczące możliwości wypowiadania umów zawartych przed dniem jej wejścia w życie. Dotyczy to sytuacji, w których wprowadzenie minimalnej stawki godzinowej powoduje, że jedna strona umowy musi od dnia 1 stycznia 2017 r. płacić osobom wykonującym na jej rzecz usługi, w kwocie określonej rozporządzeniem, która to kwota dotychczas nie była wyznaczona. W związku z tym może, mówiąc kolokwialnie, ponieść stratę w wysokości różnicy wynagrodzenia, które musi zapłacić osobom wykonującym usługi na swoją rzecz, po 1 stycznia 2017 r., a kwotą, jaką płaciła takim osobom do dnia 31 grudnia 2016 r.
Sprawdź artykuł odnośnie prawa pracownika i prawa pracodawcy.
Najłatwiej taką sytuację wytłumaczyć na przykładzie. Załóżmy, że podmiot X prowadzi działalność gospodarczą w zakresie budownictwa i „zatrudnia” osoby na umowę zlecenie. Podmiot Y zaś jest inwestorem, który planuje wybudować jakiś budynek. Strony zawarły umowę w dniu 1 czerwca 2016 r. z terminem realizacji na dzień 1 czerwca 2018 r. Był to moment, w którym nie obowiązywała regulacja dotycząca minimalnej stawki godzinowej. Umowa ta została zawarta na kwotę, wyliczoną na podstawie przepisów obowiązujących w dniu 1 czerwca 2016 r. W wyliczeniach tych podmiot X uwzględnił kwotę, jaką musi zapłacić osobom zatrudnionym na umowę wynikającą z tych umów. Załóżmy, że była to kwota 10 zł netto. Po wejściu w życie umowy z dnia 22 lipca 2016 r. kwota ta musi wynosić minimum 13 zł netto. Wobec tego podmiot X musi podnieść stawki swoim „pracownikom”, a nie mógł tego przewidzieć w momencie zawierania umowy.
W takiej sytuacji zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, jeżeli będzie to miało wpływ na koszty wykonania przez wykonawcę zamówienia publicznego realizowanego na podstawie umowy zawartej w wyniku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego wszczętego, zgodnie z przepisami ustawy – Prawo zamówień publicznych, każda ze stron umowy, w terminie nie dłuższym niż do dnia 31 grudnia 2016 r., może zwrócić się do drugiej strony z pisemnym wnioskiem o przeprowadzenie negocjacji dotyczących zawarcia porozumienia w sprawie odpowiedniej zmiany wynagrodzenia.
Niezawarcie w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, porozumienia w sprawie odpowiedniej zmiany wynagrodzenia uprawnia każdą ze stron do rozwiązania umowy z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Okres ten jest określony w umowie. Może także dojść do rozwiązania umowy z zachowaniem dwumiesięcznego okresu wypowiedzenia. Przedmiotowe porozumienie obowiązuje od dnia 1 stycznia 2017 r.
Analiza powyższych przepisów prowadzi do wniosku, iż wykonawca w sytuacji, w której wykaże, że w związku z wejściem w życie ustawy zmuszony jest ponieść wyższe koszty obsługi inwestycji, może wystąpić z wnioskiem o podwyższenie kosztów wynagrodzenia osób świadczących zlecenie lub usługi. W sytuacji, w której druga strona nie godzi się na zmianę aktualizuje się uprawnienie wnioskodawcy do rozwiązania umowy.
W sytuacji, w której strony nie dojdą do porozumienia i jedna strona decyduje się rozwiązać umowę, przestaje ona wiązać. Strony są sobie zobowiązane zwrócić wszystko, co nawzajem świadczyły przy uwzględnieniu dotychczas wykonanych czynności. Nawiązując do naszego przykładu, jeśli wniosek X o zmianę wynagrodzenie nie zostałby w ramach negocjacji uwzględniony, może on rozwiązać umowę. Zakładając, że do momentu rozwiązania wykonał połowę robót należy mu się połowa wynagrodzenia przewidzianego w umowie.
W takiej sytuacji może pojawić się kwestia kar umownych. W praktyce przyjęło się, że niewykonanie umowy ze względu na okoliczności leżące po jednej ze stron, zabezpieczone jest karą umowną. Jednakże w omawianej sytuacji, zdaniem autora, nie ma możliwości nałożenia kary umownej ze względu na fakt, iż przepis art. 9 ustawy ma charakter jednorazowy i wyjątkowy, wobec czego należy go uznać za lex specialis. W związku z powyższym znajduje on zastosowanie niezależnie od postanowień umowy łączącej strony.
W szczególności nie może w omawianej sytuacji znaleźć zastosowania postanowienie, które dość często spotyka się w obrocie. Określa ono próg zmiany wartości wynagrodzenia, od jakiego można domagać się zmiany umowy. Również z tego względu, że postanowienie te w żaden sposób nie odnoszą się do kwestii minimalnej stawki godzinowej. Takie postanowienia w sposób naturalny odnosiły się do minimalnego wynagrodzenia za pracę, a nie do minimalnej stawki godzinowej. W takiej sytuacji skoro strony nie przewidziały danych okoliczności, w umowie zastosowanie znajdują przepisy prawa powszechnie obowiązującego. W tym przypadku wykonawca ma możliwość skorzystania z możliwości rozwiązania umowy na podstawie art. 9 ustawy z dnia 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz niektórych innych ustaw. (Dz. U. 2016.1265) Nie może z tego powodu ponosić negatywnych konsekwencji w postaci możliwości nałożenia na nich kar umownych.
Zaznaczyć należy, że regulacje takie, jak minimalne wynagrodzenie, nie obowiązują we wszystkich europejskich krajach. Jest to jednak prawo obowiązujące w zdecydowanej większości państw członkowskich Unii Europejskiej. 21 na 27 członków Unii przyjęło ustalenia dotyczące płacy minimalnej. Regulacje takie nie obowiązują w krajach takich jak Szwecja, Finlandia, Dania, Austria, Włochy oraz Cypr. W przypadku Cypru płace minimalne ustala się dla poszczególnych zawodów. W pozostałych krajach płace minimalne ustala się dla poszczególnych sektorów.
Najniższe wynagrodzenie minimalne ustalono w Bułgarii. Jego wysokość jest równa 332 euro miesięcznie. Najwyższe minimalne wynagrodzenie przyjęto natomiast w Luksemburgu. Jego wysokość jest równa 2 202 euro miesięcznie. Wartość płacy minimalnej wyraża się za pomocą miesięcznego wynagrodzenia brutto. Jest to zatem kwota przed odliczeniem podatku oraz składek. Ich wysokość osiąga różną wartość, w zależności od danego kraju. Poszczególne kraje w różny sposób opodatkowują zarobki swoich obywateli, także zarobki minimalne. Może się zatem zdarzyć, że mimo wysokiej płacy minimalnej ostateczna kwota na rękę, którą otrzyma pracownik, może być niższa niż w innym kraju, w przypadku którego wartość płacy minimalnej jest niższa.
Poza samą wysokością płacy minimalnej, w wielu zestawieniach podaje się także siłę nabywczą płacy minimalnej, uwzględniającą koszty życia w danym kraju. Zaznacza się, że tego rodzaju zestawienia stanowią jedyny racjonalny sposób porównań między poszczególnymi krajami.
Wzrost minimalnego wynagrodzenia wzbudza jednak wiele kontrowersji. Jego przeciwnicy zaznaczają, że stanowi to zbyt duże obciążenie dla pracodawców. Podkreśla się, że wzrost minimalnego wynagrodzenia przyczyni się do wzrostu cen produktów w sklepach. W konsekwencji wzrośnie faktyczny koszt życia. Zwolennicy minimalnego wynagrodzenia twierdzą z kolei, że dla Polaków zarabiających najmniej, jego wzrost to pozytywna zmiana, która może przyczynić się do polepszenia standardu życia i mniejszych obciążeń. Minimalne wynagrodzenie to gwarancja pensji dla osób zatrudnionych, które nie muszą bać się, że ich pensja ulegnie obniżeniu. Dzięki minimalnemu wynagrodzeniu podlegają ochronie przed wyzyskiem pracodawcy.
Podwyższenie minimalnego wynagrodzenia to działanie będące udogodnieniem głównie dla pracowników. Pewne zalety jego istnienia widoczne są także w przypadku pracodawców. Pracownicy mogą poczuć się w takim przypadku bezpieczniej. Co za tym idzie, będą mieli większe zaufanie do obecnego miejsca pracy.
Dzięki temu nie będą decydować się na zwolnienia. To z kolei sprawia, że pracodawca uniknie formalności oraz kosztów, które wiążą się z poszukiwaniem nowych pracowników. Podkreśla się ponadto, że wzrost minimalnego wynagrodzenia przyczynia się do większej konsumpcji oraz większych wydatków obywateli. To natomiast z kolei pobudza wzrost gospodarczy.
Do wad podwyższenia pensji minimalnej zalicza się natomiast wzrost kosztów prowadzenia przedsiębiorstwa. Dzieje się tak ze względu na konieczność zwiększenia pracownikom wynagrodzeń. Jeśli wzrośnie płaca dla najsłabiej opłacanych pracowników, również osoby o większych kwalifikacjach, mogą chcieć otrzymać podwyżkę. Dodatkowo wzrost płacy minimalnej może przyczynić się do likwidowania niektórych stanowisk.
W konsekwencji zastąpi się je rozwiązaniami tańszymi dla pracodawcy. Ponadto zwiększenie minimalnego wynagrodzenia może sprawić, że pracodawcy zaczną zatrudniać pracowników na czarno. Pracownicy, którzy podejmują się zatrudnienia w ten sposób, nie będą w żaden sposób podlegać ochronie. Kolejnym negatywnym skutkiem podwyższenia pensji minimalnej może być wzrost inflacji. Trzeba też pamiętać, że podwyżki nie obowiązują wszystkich, np. wyjątkiem jest wynagrodzenie prowizyjne. Podwyżki obowiązują natomiast w przypadku umów zlecenia lub świadczenia usług.
Nasza kancelaria adwokacka z Poznania ma duże doświadczenie w sprawach z zakresu prawa pracy. Dzięki naszej fachowej wiedzy i profesjonalnej pomocy prawnej możliwe będzie dochodzenie Państwa praw.