W sytuacji, gdy wspólnicy wątpią w opłacalność prowadzonego biznesu, lub zachodzą inne okoliczności sprzyjające jego rozwiązaniu, istnieje możliwość likwidacji spółki komandytowej. Mimo że przedsiębiorcy mogą zdecydować o przekształceniu jej w inny podmiot prawa handlowego, nie zawsze okaże się to dla nich korzystnym rozwiązaniem. Nasuwa się więc pytanie, w jakich okolicznościach dochodzi do zakończenia działalności spółki? Czy dopuszcza się rozwiązanie spółki komandytowej bez likwidacji?
W poniższym artykule omawiamy, kiedy likwidacja spółek jest uzasadniona, a także jakie kroki prawne należy podjąć w tym celu. Zachęcamy do przeczytania całości artykułu!
Proces likwidacji spółki komandytowej jest złożony, a ponadto do jego przebiegu wymaga się dopełnienia wielu formalności, regulowanych przez Kodeks Spółek Handlowych. Istotna likwidacji działalności opiera się na wykreśleniu spółki z Krajowego Rejestru Sądowego. Procedura ta zostaje uruchomiona w celu zakończenia działalności spółki, ściągnięcia przysługujących jej wierzytelności wobec dłużników, a także wypełnienia zobowiązań spółki. Dopiero po tym możliwe staje się upłynnienie majątku spółki.
W celu uruchomienia postępowania likwidacyjnego muszą zaistnieć określone przesłanki. Można podzielić je na te, które dopuszczają możliwość zmiany inicjowanej z woli wspólników, ale wskazuje się również na powody, które prowadzą do rozwiązania spółki komandytowej w sposób nieuchronny. Jakie przesłanki muszą zaistnieć, aby rozwiązanie spółki komandytowej było uzasadnione? Jak podaje treść Art. 58 Kodeksu Spółek Handlowych:
Art. 58. [Przyczyny rozwiązania spółki]
§ 1. Rozwiązanie spółki powodują:
1) przyczyny przewidziane w umowie spółki;
2) jednomyślna uchwała wszystkich wspólników;
3) ogłoszenie upadłości spółki;
4) śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości;
5) wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika;
6) prawomocne orzeczenie sądu.
W dalszej części artykułu analizujemy każdą z wymienionych wyżej przyczyn.
Likwidacja spółki komandytowej często następuje na skutek upływu czasu, na który doszło do zawiązania działalności. W umowie spółki można zawrzeć informację, że będzie ona funkcjonowała do momentu osiągnięcia zamierzonych celów lub wystąpienia pewnych zdarzeń. Tego typu przesłanki mogą stanowić jednoznaczny powód rozwiązania spółki komandytowej, o ile wszyscy wspólnicy spółki nie uznają, że będą dalej ją prowadzić. Jeśli podejmą się oni kontynuowania działalności, przyczyny likwidacji stają się nieważne.
W każdym momencie wspólnicy mogą podjąć jednomyślną uchwałę o rozwiązaniu spółki, nawet jeśli takie postanowienie nie jest zawarte w treści jej umowy. Decyzja ta jest możliwa do podjęcia zarówno wtedy, gdy umowę spółki zawarto na czas oznaczony, jak i nieoznaczony. W sytuacji, gdy działalność została założona za pośrednictwem systemu S24, uchwała o jej rozwiązaniu może być podjęta przy pomocy gotowego wzorca. Aby uchwała była równoważna z tą, którą sporządza się z uchwałą w formie pisemnej, należy opatrzyć ją kwalifikowanymi podpisami elektronicznymi, zaufanymi lub osobistymi.
Rozwiązanie spółki komandytowej jest możliwe także w przypadku ogłoszenia jej upadłości. Taka sytuacja ma miejsce wyłącznie wtedy, gdy upadłość spółki jest jednoznaczne z likwidacją majątku. Jeśli mimo zakończenia procesu upadłościowego, przedsiębiorstwo dalej będzie mogło funkcjonować, wówczas nic nie stoi na przeszkodzie, aby wspólnicy kontynuowali prowadzenie działalności. Z kolei w innych okolicznościach, co do zasady, na wniosek syndyka następuje wykreślenie spółki komandytowej z Krajowego Rejestru Sądowego.
W myśl przepisów prawa śmierć komplementariusza stanowi jednoznaczną przesłankę do tego, aby doszło do rozwiązania spółki komandytowej. Jej likwidacja możliwa jest także w przypadku ogłoszenia upadłości komplementariusza. Co jednak istotne – jeśli do pełnienia tej funkcji została powołana jeszcze jakaś osoba fizyczna, wówczas możliwe jest dalsze prowadzenie działalności. Warto jednak podkreślić, że do sytuacji może dojść jedynie wtedy, gdy wszyscy wspólnicy tak postanowią lub jest to przewidziane w umowie spółki.
Przeczytaj również: Komandytariusz a komplementariusz – jaką rolę pełni komandytariusz, a jaką komplementariusz w spółce komandytowej?
Spółkę komandytową można zlikwidować także za sprawą wypowiedzenia umowy spółki. Prawo złożenia takiego dokumentu ma wspólnik, o ile umowa spółki została zawarta na czas nieoznaczony. Przyjmuję się, że wypowiedzenie należy skierować na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego, nie wykluczając przy tym możliwości rozwiązania spółki w krótszym czasie. Wypowiedzenie umowy spółki może skierować także wierzyciel wspólnika, przy czym nie ma znaczenia, czy spółka komandytowa została zawiązana na czas oznaczony, czy nieoznaczony. Aby wierzyciel wspólnika miał prawo wniesienia stosownego dokumentu, musi on spełnić łącznie dwa warunki:
bezskuteczna egzekucja z ruchomości wspólnika, przeprowadzona w ciągu sześciu miesięcy,
uzyskanie zajęcia roszczeń wspólnika na podstawie tytułu egzekucyjnego, służących wspólnikowi w razie jego wystąpienia lub rozwiązania spółki.
Dowiedz się również, kim jest zarządca sukcesyjny.
Likwidacja spółki komandytowej może być wynikiem orzeczenia sądu, przy czym ma ono charakter bezwzględny. Jak wskazuje Art. 63 Kodeksu Spółek Handlowych:
Art. 63. [Rozwiązanie spółki przez sąd]
§ 1. Każdy wspólnik może z ważnych powodów żądać rozwiązania spółki przez sąd.
§ 2. Jeżeli jednak ważny powód zachodzi po stronie jednego ze wspólników, sąd może na wniosek pozostałych wspólników orzec o wyłączeniu tego wspólnika ze spółki.
§ 3. Przeciwne postanowienia umowy są nieważne.
Jeśli dalsze trwanie spółki nie jest możliwe, należy podjąć odpowiednie kroki w celu zakończenia bytu spółki komandytowej. Jakie działania należy podjąć krok po kroku?
Ten etap oznacza zarówno zgłoszenie otwarcia likwidacji, wskazanie likwidatorów wraz z ich danymi, jak i podanie sposobu reprezentacji spółki. Zgłoszenia należy kierować do sądu rejonowego, który powinien zostać poinformowany o ewentualnych zmianach w kontekście reprezentacji podmiotu. Zgłoszenia likwidacji trzeba dokonać w terminie 7 dni od momentu otwarcia likwidacji, za co odpowiedzialny jest każdy likwidator.
Do sądu rejonowego należy kierować także bilans likwidacyjny – na rozpoczęcie (aktywa i pasywa spółki zgodnie z ich wartością zbywczą) i zakończenie likwidacji (podział majątku polikwidacyjnego, a także kwestie zabezpieczenia lub zaspokojenia wierzycieli). Bilans na rozpoczęcie likwidacji należy przygotować w ciągu 15 dni od momentu jej rozpoczęcia.
Księgi rachunkowe powinny być z kolei zamknięte w ciągu 3 miesięcy od dnia poprzedzającego dzień postawienia spółki w stan likwidacji. Przyjmuje się także, że termin na otwarcie ksiąg na dzień rozpoczęcia likwidacji, wynosi 15 dni od dnia rozpoczęcia likwidacji. Pierwsze sprawozdanie finansowe następuje z kolei w ciągu 3 miesięcy od dnia poprzedzającego moment postawienia spółki w stan likwidacji.
Aby zakończenie działalności spółki stało się możliwe, likwidatorzy są zobowiązani do przeprowadzenia czynności likwidacyjnych, na które składają się: zakończenie bieżących interesów spółki, ściągnięcie wierzytelności, wypełnienie zobowiązań, a także upłynnienie majątku spółki komandytowej. Należy jednak pamiętać, że w zależności od charakteru prowadzonej działalności, wymaga się, aby każda z podejmowanych czynności likwidacyjnych została doprecyzowana.
Jeśli po dokonaniu czynności likwidacyjnych w spółce komandytowej pozostał majątek, wymaga się, aby doszło do jego podziału w myśl postanowień umowy spółki. O ile nie stanowi ona inaczej, pierwszym krokiem powinna być spłata udziałów wspólników (ew. nadwyżka powinna być rozdzielona zgodnie z udziałami w zysku). W przypadku wniesienie przez wspólników przedmiotów użytkowych, takich jak np. samochód, konieczne jest zwrócenie ich w naturze.
Jeśli po przeprowadzeniu czynności likwidacyjnych okaże się, że majątek spółki nie wystarczy na spłatę wszystkich zobowiązań, wówczas niedobór trzeba wydzielić zgodnie z postanowieniami umowy spółki – w przypadku ich braku podział zachodzi stosownie do udziałów wspólników na starcie. Stosunek ten obowiązuje także w sytuacji, gdy jedna z osób okazuje się być niewypłacalna.
Po zakończonym procesie likwidacji spółki komandytowej do obowiązków likwidatorów należy złożenie wniosku do sądu rejonowego o wykreślenie prowadzonej działalności z rejestru przedsiębiorców. Podmiot ulega rozwiązaniu w momencie uprawomocnienia się postanowienia o jego wykreśleniu z KRS, a więc z chwilą, gdy przedsiębiorstwo traci osobowość prawną.
Wielu przedsiębiorców może zastanawiać się, czy likwidacja spółki komandytowej bez postępowania likwidacyjnego jest możliwym scenariuszem. Przepisy polskiego prawa przewidują rozwiązanie spółki komandytowej bez likwidacji, co musi jednak wynikać z zapisów jej umowy. Aby do tego doszło, konieczna jest jednomyślna decyzja wspólników określająca zasady rozwiązania przedsiębiorstwa bez postępowania likwidacyjnego. W przypadku trybu uproszczonego wymaga się, aby każdy ze wspólników porozumiał się w zakresie odpowiedzialności za zobowiązania spółki, a także podziału jej majątku. Dopiero po dokonaniu niezbędnych ustaleń można skierować wniosek do sądu rejonowego o wykreślenie spółki.
Warto podkreślić, że rozwiązanie spółki bez likwidacji rekomenduje się przeważnie podmiotom, które nie prowadzą działalności na szeroką skalę. Co więcej – stosowanie uproszczonej procedury jest tańszym i prostszym sposobem likwidacji spółki. Jedyne, czego wymaga ten tryb, to uzyskanie jednomyślnej decyzji wszystkich wspólników. Sąd rejestrowy bada poprawność wniosków oraz wyznacza przechowawców ksiąg i dokumentów w przypadku braku zgody wspólników, co wpływa na cały przebieg tego procesu.
Po wykreśleniu spółki z rejestru, wszelkie jej zobowiązania muszą zostać uregulowane. W przypadku braku środków na zaspokojenie wierzycieli, odpowiedzialność za zobowiązania spółki może spocząć na wspólnikach. Jest to szczególnie istotne w kontekście zobowiązań publicznoprawnych, takich jak podatki, które muszą być uregulowane w pierwszej kolejności.
Z kolei likwidacja spółki komandytowej bez postępowania likwidacyjnego oznacza, że majątek spółki zostaje podzielony między wspólników zgodnie z ich udziałami. Rozwiązanie spółki bez likwidacji pozwala uniknąć czasochłonnego i kosztownego procesu likwidacyjnego, który obejmuje m.in. zaspokojenie wierzycieli, sprzedaż aktywów czy sporządzanie bilansów likwidacyjnych. Po podjęciu uchwały o rozwiązaniu spółki bez likwidacji, wspólnicy są zobowiązani do zgłoszenia tego faktu do Krajowego Rejestru Sądowego.
Likwidacja spółki komandytowej zobowiązuje również wspólnika lub osobę trzecią do przechowywania ksiąg i dokumentów spółki przez okres nie krótszy niż 5 lat. Jest to ważne z punktu widzenia ewentualnych kontroli podatkowych oraz innych formalności prawnych, które mogą pojawić się po zakończeniu procesu likwidacji.
Przeczytaj artykuł: Wrogie przejęcie spółki — jak się przed nim bronić?
Rozwiązanie spółki komandytowej wymaga także dopełniania kilku kluczowych formalności. Likwidacja działalności gospodarczej pociąga za sobą m.in. określone czynności związane z rozliczaniem podatku, a także zgłoszeniem zakończenia działalności spółki, która podlegała opodatkowaniu VAT. Ponadto wymaga się, aby dostarczyć do Urzędu Skarbowego wykaz majątku, który sporządzono na dzień likwidacji. Konieczne jest także sporządzenie i przedłożenie spisu z natury na dzień rozwiązania spółki, o ile była ona podatnikiem VAT.
Należy również dopilnować, aby w razie zatrudnienia pracowników, rozwiązać z nimi umowę o pracę za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia. Dodatkowo w wyniku rozwiązania działalności przyjmuje się możliwość wyrejestrowania pracowników z ZUS. Likwidacja spółki komandytowej zobowiązuje również wspólnika lub osobę trzecią do przechowywania ksiąg i dokumentów spółki przez okres nie krótszy niż 5 lat.
Zastanawiasz się, czy prokurent może udzielić pełnomocnictwa? Odpowiedź znajdziesz na naszym blogu.
