Zniesławienie (czyli również pomówienie, obmówienie, oszczerstwo) to przestępstwo opisane w art. 212 k.k. Jego istotą jest pomawianie o takie postępowanie lub właściwości, które mogą naruszyć dobra osobiste osoby trzeciej. Co o zniesławieniu powinno się wiedzieć? Jakie konsekwencje grożą za zniesławienie w Internecie?
Przestępstwo to określane jest jako szeroko rozumiane działanie przeciwko czci osoby trzeciej. Chodzi więc o różnorodne treści, które w opinii publicznej mogą poniżyć lub narazić na utratę zaufania potrzebnego między innymi do pełnienia określonej funkcji lub pracy na stanowisku. Warto zaznaczyć, że według kodeksu karnego zniesławienie może być skierowane nie tylko w kierunku innej osoby. Przepis ten mówi też o pomówieniu grupy osób, instytucji, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej.
Zniesławienia można dokonać na różne sposoby. Zachowanie sprawcy przestępstwa może przybrać postać oszczerstwa w wypowiedzi słownej lub pisemnej. Może również być gestem, czy nawet rysunkiem lub znakiem. Podstawą tego rodzaju czynu są najczęściej informacje nieprawdziwe przekazywane w sposób umyślny — oznacza to, że sprawcą jest ten, kto świadomie poniża lub stawia zarzuty w kierunku pokrzywdzonego. Zgodnie z art. 212 § 1 k.k. zniesławienie zwykłe zagrożone jest karą grzywny albo karą ograniczenia wolności. Należy jednak podkreślić, że przestępstwo zniesławienia przedawnia się z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy.
Podstawowe informacje dotyczące zniesławienia przedstawione zostały w poprzednim akapicie. Często zdarza się jednak, że mylone są pojęcia zniesławienia i znieważenia — różnice pomiędzy tymi przestępstwami są jednak istotne. Zdarza się jednak, że samodzielne ocenienie formy i skali przestępstwa jest trudne. W takich wypadkach warto poprosić o pomoc specjalistę. Warto zorientować się w obszarach praktyk w zakresie prawa karnego, którymi zajmuje się wybrana kancelaria adwokacka.
W przeciwieństwie do zniesławienia, znieważeniem jest działanie przeciwko godności osoby trzeciej. Według kodeksu karnego poszkodowaną w tym przestępstwie może być jedynie osoba fizyczna. Istotą jest tu fakt, iż znieważenie jest nie tyle działaniem wpływającym na wizerunek danego podmiotu, lecz czynem przeciwko godności człowieka. Zarówno zniesławienie jak i znieważenie mogą występować pod różnymi postaciami — jako wypowiedź werbalna lub pisana, także w Internecie.
Szeroki dostęp do Internetu oraz pozorna możliwość zachowania anonimowości niejednokrotnie stwarzają poczucie bezkarności. Czynnik ten powoduje częstsze i bardziej śmiałe wypowiedzi, które zaliczają się do zniesławienia. Art 212 § 2 ustala, że:
Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 [zniesławienia, red.] za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Wspomnianymi środkami masowego komunikowania są wszelkie kanały, które służą do masowego przekazywania treści. Zalicza się tu również Internet. Ustawodawca wziął pod uwagę typ kwalifikowany przestępstwa, czyli większą jego szkodliwość społeczną. Stąd też wynika surowsza kara – możliwe pozbawienie wolności do roku. Warto również dodać, że w przypadku zasądzenia przestępstwa zniesławienia, Sąd obok kary może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny wskazany cel społeczny.
Ściganie zniesławienia i znieważenia (czy to „tradycyjnego” czy przez Internet) odbywa się w trybie prywatnoskargowym. Oznacza to, że konieczne jest sporządzenie i wniesienie do sądu prywatnego aktu oskarżenia przeciwko sprawcy. Należy wskazać w nim między innymi osobę, która dopuściła się przestępstwa. Czy oznaczenie oskarżonego może polegać na wskazaniu używanego przez niego w sieci pseudonimu, adresu e-mail lub adresu IP? Co w przypadku, gdy sprawca pozostał anonimowy?
Częstą praktyką jest wyśledzenie podejrzanego za pomocą numeru IP komputera. Na mocy ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną, usługodawca ma obowiązek udzielić informacji organom państwa na potrzeby prowadzonych przez nie postępowań. Należą do nich dane, a szczególnie nazwisko i imiona, numer PESEL oraz adresy czy dane służące do weryfikacji podpisu elektronicznego usługobiorcy.
Zobacz również artykuł: Bezpieczeństwo danych w dobie pracy zdalnej – względy prawne.
W tym miejscu dobrze jest zaznaczyć, że nie każda internetowa publikacja zostanie uznana za przestępstwo. Kodeks karny przewiduje sytuacje, kiedy osoba, która dokonała wpisu, nie ponosi odpowiedzialności — dotyczy to szczególnie dwóch przypadków.
Zniesławienie w internecie może przyjąć różne formy – od postu, grafiki, zdjęcia czy publikacji w mediach społecznościowych, po artykuł z nieprawdziwymi danymi. Uważając na swoje wypowiedzi, nie narażamy się na popełnienie przestępstwa. W przypadku, gdy zostało ono uczynione pod naszym adresem, dobrze jest odpowiednio zareagować. Najlepiej skontaktować się z prawnikiem i rozeznać, czy wnieść prywatny akt oskarżenia przeciwko sprawcy.
